ΑΡΘΡΟ του ΣΠΥΡΟΥ ΤΑΓΚΑ*
Η Ευρώπη, σίγουρα, είναι εκείνη η γεωγραφική σύνθεση που πολιτικά, πολιτισμικά και οικονομικά, ήγουν, ιστορικά, είχε κυριαρχήσει, συσχετικά με τις άλλες Ηπείρους, στον πιο σύγχρονο κόσμο. Και όταν λέμε "σύγχρονο κόσμο" εννοούμε με καθαρότητα, τον κόσμο που προέκυψε, αφενός, μετά την Αναγέννηση και, αφετέρου, μετά την Γαλλική Επανάσταση, μείζονα γεγονότα, που επέτρεψαν σε αυτό το "σώμα" να προχωρήσει πολύ, να προοδεύσει, να ευημερήσει διακριτά και όχι μόνο αυτό, αλλά, να μεταδώσει και την "συνταγή" αυτής της επιτυχίας και της ευημερίας του, πιο ευρύτερα – σε παγκόσμια . Ωστόσο, εμφιλοχωρεί ξανά το ερώτημα που και στο παρελθόν είχε κάνει καίρια την εμφάνισή του καυτό (ουσιαστικά σε όλο το 20ο αιώνα, όμως, κάπως σχολαστικά και ιδιαίτερα μετά τον αδιαίρετο τριακονταετή, κατά τας γραφάς, Α' και Β' Παγκόσμιο πόλεμο) :
Ποιος είναι, λοιπόν, εκείνος ο κρίσιμος παράγοντας και καταστροφικός συντελεστής, που δεν επιτρέπει σε αυτό το "θηρίο", όχι μόνο να ενωθεί ουσιαστικά και βαθιά (φαινόμενο που στις μέρες παίρνει πάλι επικίνδυνες διαστάσεις και προοπτικές), αλλά, να αποτελεί περιοχή εντάσεων, συγκρούσεων και, ακόμη χειρότερα, πολέμων;...
Στο κρίσιμο ερώτημα, έχει κατά καιρούς επιχειρηθεί να δοθεί απάντηση από πολλούς και θαυμαστούς (μιας και τους νουνεχείς και σώφρονες εμπνευστές - ιδρυτές της μεταπολεμικής Ευρώπης τούτο πάντα απασχολούσε ( : «η Ευημερία και η Ειρήνη να αντικαταστήσουν μόνιμα τον πόλεμο), εν τούτοις, την ορθολογικότερη ανάλυση, ως φαίνεται, κάνει ένας πρώην Ευρωπαίος (γεννημένος στην Ουγγαρία) - από χρόνια Αμερικανός, που έπαψε μέσα από την δραματική πορεία επιβίωσης της οικογένειάς του, να αισθάνεται Ευρωπαίος, έστω, κι αν γεννήθηκε σε αυτή, μεσ' στην βάψη του ολέθρου που ξέσπασε βιώνοντας παρά πολύ άσχημα, σαν ασίγαστο εφιάλτη "το καθημερινό παιχνίδι θανάτου"...
Ο πολύς, λοιπόν, Τζ. Φρήντμαν, ιδρυτής της "STRATFORT" – γνωστός ειδήμονας στην διεθνή γεωπολιτική, βαθαίνει τόσο την ανάλυσή του*, ώστε, παρουσιάζει όχι μόνο το γιατί η Ευρώπη σαν γεωγραφική σύνθεση και σώμα παρήγαγε στο παρελθόν συγκρούσεις, αλλά, το κυριότερο, και το γιατί για τους ίδιους λόγους και στο μέλλον θα ξαναπαράξει μικρές και μεγάλες εστίες συγκρούσεων που, οιονεί, μπορεί να πάρουν και μορφή μεγάλων πολεμικών γεγονότων. Ορίζει την παλιά Ευρώπη (την διεσπασμένη σε Έθνη - κράτη), αλλά και την σύγχρονη 'Ευρωπαϊκή Ένωση" απ' την μια ως την άλλη άκρη της, ως μια περιοχή συνεχών και αδιαπέραστων παραμεθόριων συνόρων, που έχουν κυρίως αναφορά στην γεωγραφική εμβάθυνση και τα σημεία διακλαδώσεων των παλιών αυτοκρατορικών συνόρων (Βλ.: τις αυτοκρατορίες που κατέρρευσαν με το τέλος του Α' Μεγάλου Πολέμου) που συναντώνται, όμως, με διαφορετική ιδεολογία, παθολογία και ισχύ σήμερα...
Αν, εκτιμά, ο Φρήντμαν, η συνέχεια της Ευρώπης που είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν κατορθώσει να περάσει το πήχη που έβαλε με την καταστατική αρχή της (σ.σ.: να αντικαταστήσει το "βαθύ μιλιταρισμό" της, με ένα "θετικό οικονομισμό" που, κυρίως, (μετά την «συνθήκη του Μάαστριχ»), εκπορεύεται από τις μεγάλες οικονομικά ευρωπαϊκές δυνάμεις που επιχειρούν να αντικατασταθεί καθολικά το παλιό δόγμα "ανταγωνισμός = πόλεμος" με το δόγμα "Συνεχής Ευημερία = Ειρήνη), οι παλιές συνήθειες και διαφορές των ανθρώπων που αποτελούν αυτές τις παραμεθόριες (αυτολεξεί), θα επανέλθουν, ίσως, και πιο δριμύτερες και οξύτερες από το παρελθόν...
Τώρα, μπορούμε να ξαναθυμηθούμε τα ιδιαίτερα άσχημα γεγονότα της Γιουγκοσλαβίας (που για τον ιστορικό και διανοητή Έρικ Χομπσμπάουμ αποτελούν σοβαρό και κρίσιμο μεταίχμιο των καιρών), τα μεγάλα λάθη - ατοπήματα και ανοχές που παρουσίασαν οι μεγάλες Ευρωπαϊκές δυνάμεις σαν στρατηγική αντίληψη κι αυτό που κατάφεραν με την πολιτική τους να ριζώσουν...
Τώρα, πάλι, ενθυμούμαστε καθαρότερα κι άλλα "παραμεθόρια σύνορα'" της Ευρώπης σαν την Ουκρανία ή άλλες χώρες που παραδοσιακά είχαν κάποια επαφή με την Σοβιετική Ένωση, αλλά, που ποτέ δεν αισθάνθηκαν ως "Ρώσικη εθνική συνέχεια", άμα την ανεξαρτητοποίησή τους ή την ιδιότυπη αυτονομία τους, το γαϊτανάκι των εθνικισμών και των παλιών συνόρων ξεκίνησε να κινείται με επικίνδυνη, σχεδόν, επισφαλή ταχύτητα…
Ως εκ τούτου, καταλήγει πάλι ο Φρήντμαν, σπουδαίο ρόλο θα παίξει η κεντρική αφήγηση και το βάθοςτου πολιτικού δόγματος "Ευημερία = μόνιμη Ειρήνη" που, όμως, την χειρίζεται, πλέον, ο "οικονομισμός" και η οικονομική ισχύς της Γερμανίας (που γιγαντώθηκε στα χρόνια της κρίσης), κι όχι, ας πούμε, τόσο, η στρατιωτική ισχύς και η δημοκρατική - παλιά ενιαία ευρωπαϊκή θέληση της Γαλλίας...
Αλλά, η "ολική επαναφορά" στην παντοδυναμία της Γερμανίας ή η μετάλλαξη της Ευρώπης σε μια "Γερμανική ζώνη απόλυτης κυριαρχίας" εκ νέου, θα ξύσει, οπωσδήποτε, παλιές πληγές που όχι μόνο δεν έκλεισαν ποτέ, αλλά, και καλλιεργήθηκαν παραπέρα σε επίπεδο συναίσθησης, πεποίθησης και συνείδησης, καθ' όλα τα μεταπολεμικά χρόνια. Υπάρχουν, άλλωστε, ζωντανοί, ακόμη, άνθρωποι που βίωσαν άσχημα το Ευρωπαϊκό ολοκαύτωμα και καταστροφή και γνωρίζουν πολύ καλά τι έγινε! Σαν τον πολύ Τζ. Φρήντμαν, ας πούμε, που, σήμερα, θεωρείται "προφήτης" της Γεωπολιτικής...
__________________________
*Τζόρτζ Φρήντμαν : "Σημεία Ανάφλεξης - Η αναδυόμενη κρίση στην Ευρώπη. Εκδόσεις: ΕΝΑΛΙΟΣ - Αθήνα, 2015.
__________________________
ILLUSTRATION : ROBERT NEUBECKER
