Κονδύλια, πιστώσεις και επενδύσεις που θα ξεπεράσουν τα 2,5 δισ. ευρώ τα επόμενα 4-5 χρόνια από το SAFE, την ΕΤΕπ, αλλά και από αδιάθετους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και του ΕΣΠΑ καθιστούν τον τομέα της άμυνας ιδιαίτερα «ελκυστικό».
Άλλαξε το ευρωπαϊκό δόγμα και από την «πράσινη» ανάπτυξη περνάμε στη «στρατηγική αυτονομία της Ευρωπαϊκής Ενωσης».
Και από το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο λήγει τον Αύγουστο του 2026, περνάμε στο… Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την Αμυνα.
Με τα νέα προγράμματα δεν θα χρηματοδοτούνται μόνο όπλα, αεροσκάφη, φρεγάτες και κανόνια, αλλά και πολλά άλλα διπλής χρήσης έργα και δράσεις, που θα εξυπηρετούν τον στρατό αλλά και τους απλούς πολίτες (π.χ. γέφυρες, νοσοκομεία κ.λπ.).
Με τα νέα δεδομένα, θα μπορούν να λάβουν στήριξη και πολλές ελληνικές επιχειρήσεις που, αν αξιοποιήσουν ευέλικτα και έξυπνα την επενδυτική ευκαιρία που διανοίγεται, θα δραστηριοποιηθούν στην ελληνική και διεθνή αγορά τα επόμενα χρόνια, ειδικά αν ακολουθήσουν το παράδειγμα της φινλανδικής Nokia που κάποτε έφτιαχνε αρβύλες για τον στρατό, αλλά κατάφερε να μετεξελιχθεί και να μεσουρανεί δεκαετίες μετά ως τεχνολογικός κολοσσός στην Ευρώπη.
Η γεωπολιτική αστάθεια δεν είναι πλέον ένα θεωρητικό σενάριο, αλλά ο βασικός πιλότος της οικονομικής πολιτικής στην Ευρώπη.
«Το καλοκαίρι που πέρασε ίσως ήταν το τελευταίο ειρηνικό», δήλωσε μόλις προ ημερών ο Γερμανός υπουργός Αμυνας Μπόρις Πιστόριους, χαρακτηρίζοντας πιθανή μια σύγκρουση μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας πριν από το 2029.
Ενώ την ίδια ακριβώς ημέρα ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Πολωνικών Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγός Βιέσλαφ Κουκούλα, προειδοποίησε ότι η χώρα του βρίσκεται ουσιαστικά σε «προπολεμική φάση».
Στις 11 Νοεμβρίου δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ ο νόμος ν.5246/2025 που προβλέπει 150 εκατ. ευρώ υπό τη μορφή υπεραποσβέσεων (με προσαύξηση 100% και έως 50% της επένδυσης) για σχέδια που αφορούν όχι μόνο κατασκευή πολεμικών αεροσκαφών, στρατιωτικών οχημάτων μάχης, όπλων και πυρομαχικών, αλλά και κατασκευή:
■ μηχανοκίνητων οχημάτων, ελικοπτέρων, drones και συναφών μηχανημάτων,
■ ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού για μηχανοκίνητα οχήματα,
■ μερών και εξαρτημάτων για μηχανοκίνητα οχήματα κ.λπ.
Δικαιούχοι ενίσχυσης είναι φορείς οι οποίοι έχουν έδρα ή υποκατάστημα στην Ελλάδα, ανεξαρτήτως του μεγέθους τους, εφόσον κάνουν έναρξη του επενδυτικού σχεδίου τους εντός των ετών 2026, 2027 ή 2028.
Τα 150 εκατ. ευρώ όμως είναι μόνο η αρχή! Με την καθοδήγηση της Ε.Ε. δημιουργούνται δύο νέα, ισχυρά χρηματοδοτικά οχήματα: το SAFE (Security Action for Europe) και το ολοκαίνουριο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την Αμυντική Βιομηχανία (EDIP).
Η Ελλάδα έχει κάνει ήδη μια ενδεικτική κατανομή που αγγίζει τα 788 εκατ. ευρώ μόνο από το SAFE. Τα εθνικά σχέδια επενδύσεων στην άμυνα υποβλήθηκαν, με τις πρώτες συμφωνίες δανείων να αναμένονται στις αρχές του 2026.
Καθώς η λήξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) πλησιάζει απειλητικά (τον ερχόμενο Αύγουστο), η Κομισιόν αναγνωρίζει -όπως σημειώνει ρητά και στις Φθινοπωρινές Οικονομικές Προβλέψεις της- ότι η ανάπτυξη θα φρενάρει απότομα στην Ευρώπη μετά το 2026 χωρίς αυτή τη χρηματοδοτική ροή και γι’ αυτό έχει ήδη έτοιμη τη λύση-γέφυρα.
Τη λύση δίνει η πρόσφατη (Οκτώβριος) πολιτική συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την Αμυντική Βιομηχανία (EDIP), που ξεκινά με αρχικό προϋπολογισμό 1,5 δισ. ευρώ (2025-2027): τα κράτη-μέλη θα επιτρέπεται να μεταφέρουν αδιάθετους πόρους (δάνεια και επιχορηγήσεις) από το Ταμείο Ανάκαμψης απευθείας σε έργα που θα στηρίζουν το EDIP.
Ο στόχος είναι διπλός:
λύνει το πρόβλημα απώλειας πόρων δισεκατομμυρίων ευρώ από το RRF, το οποίο αντιμετωπίζουν κυρίως χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, αλλά σε μικρότερο βαθμό -κυρίως δάνεια- και η Ελλάδα.
τροφοδοτεί με ζεστό χρήμα τη νέα προτεραιότητα της Ε.Ε.: την αμυντική βιομηχανία και την οικονομία γενικότερα.
Το SAFE και το EDIP δεν έρχονται μόνα τους. Μεγάλη αλλαγή είναι και η στροφή 180 μοιρών της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ).
Η επενδυτική τράπεζα, που μέχρι πρότινος απέφευγε τον αμυντικό τομέα, πλέον τον θεωρεί, διά στόματος της προέδρου της, «στον πυρήνα της αποστολής της».
Η ΕΤΕπ τριπλασίασε πρόσφατα το διαθέσιμο πακέτο της για την ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια στα 3 δισ. ευρώ.
Η Ελλάδα, μαζί με άλλες 18 χώρες, πρωτοστάτησε σε αυτή την αλλαγή πολιτικής. Και τα αποτελέσματα είναι άμεσα: σύμφωνα με πηγές, η ηγεσία της ΕΤΕπ έχει ήδη πραγματοποιήσει συναντήσεις με ελληνικές εταιρείες του κλάδου, εξηγώντας τη νέα, πολύ πιο ευέλικτη χρηματοδοτική πολιτική της.
Αν σε αυτά τα 788 εκατ. του SAFE, στο 1,5 δισ. του EDIP, στα δάνεια της ΕΤΕπ και τα ανακατευθυνόμενα κονδύλια από το RRF και το ΕΣΠΑ, προστεθούν και κονδύλια από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αμυνας (EDF), ο λογαριασμός για την Ελλάδα ξεπερνά κατά πολύ τον στόχο των 2,5 δισ. ευρώ σε βάθος πενταετίας.
Κυβέρνηση και Ε.Ε. επενδύουν στη διπλή χρήση (dual-use) και την εγχώρια προστιθέμενη αξία των επενδύσεων αυτών.
Το φιλόδοξο εθνικό εξοπλιστικό πρόγραμμα της Ελλάδας, ύψους άνω των 25 δισ. ευρώ, περιλαμβάνει μια κρίσιμη ρήτρα: τουλάχιστον το 25% των έργων πρέπει να περιλαμβάνει συμμετοχή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας.
Αυτό δεν σημαίνει απλώς τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα ή την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΣ και ΕΑΒ). Σημαίνει, για παράδειγμα:
■ Υποδομές για όλους: Αναβάθμιση ενός περιφερειακού αεροδρομίου ή νέες γέφυρες, οδικά δίκτυα και νοσοκομεία σε ακριτικές περιοχές για στρατιωτική ετοιμότητα, ωφελούν ταυτόχρονα και τους κατοίκους κάθε περιοχής.
■ Δουλειές για όλους: Οι ενισχύσεις στοχεύουν στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της αμυντικής εφοδιαστικής αλυσίδας. Ενα άρμα μάχης δεν είναι απλώς ένα όπλο – περιέχει χιλιάδες εξαρτήματα: οι βίδες που παράγει μια τοπική βιοτεχνία, τα ελαστικά οχημάτων από ένα ελληνικό εργοστάσιο, τα καλώδια, οι ηλεκτρονικές πλακέτες, τα λογισμικά κυβερνοασφάλειας θα παράγονται κατά προτεραιότητα στην Ελλάδα.
■ Τεχνολογία αιχμής: Τα νέα κονδύλια (όπως τα δάνεια της ΕΤΕπ) στοχεύουν ρητά σε προϊόντα διπλής χρήσης:
drones, δορυφορικές επικοινωνίες, λογισμικό Τεχνητής Νοημοσύνης κ.λπ. Μια εταιρεία που αναπτύσσει ένα drone για επιτήρηση συνόρων αύριο μπορεί να πουλά το ίδιο drone για παρακολούθηση καλλιεργειών ή πυρόσβεση.
Στην πραγματικότητα οι αμυντικές δαπάνες μπορούν να μετατραπούν σε ευκαιρία.
