Μία πραγματικά απίστευτη υπόθεση καταβολής επιδοτήσεων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ σε φερόμενους καλλιεργητές έρχεται στο φως της δημοσιότητας, με πρωταγωνιστές ιδιώτες στο Μεσολόγγι που δήλωναν ότι καλλιεργούσαν τριφύλλι στις... Αλυκές Μεσολογγίου.
Σύμφωνα με αποκάλυψη των Data Journalists, πρόκειται για εκτάσεις που μισθώθηκαν από ιδιώτες στην περιοχή Αλυκές Μεσολογγίου στο νομό Αιτωλοακαρνανίας. Μία περιοχή στην οποία παράγεται φυσικό αλάτι. Στη συνέχεια, υποβλήθηκαν αιτήσεις στον ΟΠΕΚΕΠΕ για την καταβολή επιδότησης μέσω του εθνικού αποθέματος για αρόσιμες καλλιέργειες και ειδικότερα για τριφύλλι. Οι αιτήσεις εγκρίθηκαν και στη συνέχεια εκταμιεύτηκαν χρήματα που καταβλήθηκαν στους αιτούντες. Με τη μόνη διαφορά ότι κάποια από τα αγροτεμάχια που δηλώθηκαν ως καλλιέργειες ήταν μέσα σε αλατούχα εδάφη όπου δεν ευδοκιμεί κανένα είδος βλάστησης. Το τριφύλλι γενικότερα έχει αντοχή στην αλατότητα αλλά όχι μέσα στις αλυκές. Μάλιστα, ένας εκ των φερόμενων ως καλλιεργητών φέρεται να είναι συγγενικό πρόσωπο τοπικού στελέχους του ΟΠΕΚΕΠΕ, που κατάφερε να πάρει επιδότηση παρά το γεγονός ότι δήλωσε καλλιέργεια μέσα σε αλατώδες έδαφος.
Η καταγγελία του 2021 και ο έλεγχος
Το 2021 υποβλήθηκε καταγγελία στον ΟΠΕΚΕΠΕ σχετικά με μισθωμένες εκτάσεις στην περιοχή Αλυκές Μεσολογγίου. Σύμφωνα με πληροφορίες των Data Journalists, στην καταγγελία γινόταν λόγος για μισθωμένες εκτάσεις που δηλώνονταν στον ΟΠΕΚΕΠΕ για την καταβολή επιδοτήσεων. Οι εκτάσεις αυτές δεν ήταν γόνιμες. Επρόκειτο για αλατούχα εδάφη που δεν φυτρώνει τίποτα. Μετά την καταγγελία, κλιμάκιο ελεγκτών του ΟΠΕΚΕΠΕ επισκέφθηκε την περιοχή προκειμένου να ελέγξει το περιεχόμενο της καταγγελίας. Πράγματι, οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι επρόκειτο για αλατούχες εκτάσεις. Επομένως, εγείρονταν ερωτήματα για το κατά πόσο οι αιτήσεις ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα.
Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες των Data Journalists, μεταξύ των φερόμενων ως μισθωτών των εκτάσεων που δηλώθηκαν, ήταν και συγγενικό πρόσωπο διευθυντικού στελέχους του ΟΠΕΚΕΠΕ στην περιοχή. Το συγκεκριμένο πρόσωπο είχε υπογράψει στις 3 Ιανουαρίου του 2020 ιδιωτικό συμφωνητικό μίσθωσης επτά αγροτεμαχίων στην περιοχή για καλλιέργεια. Μάλιστα, το ετήσιο μίσθωμα ήταν μηδενικό ενώ η χρονική διάρκεια μίσθωσης των συγκεκριμένων εκτάσεων ήταν τεσσάρων ετών.
Το 2020 ο μισθωτής υπέβαλε αίτηση για την καταβολή αποζημίωσης μέσω του εθνικού αποθέματος, δηλώνοντας καλλιέργεια τριφυλλιού. Η αίτηση έγινε δεκτή και του καταβλήθηκε συνολικό ποσό που αγγίζει τα 8.500 ευρώ. Οι καταβολές πραγματοποιήθηκαν τμηματικά από τον Δεκέμβριο του 2020 έως και τον Ιούνιο του 2021.
Ωστόσο από τον έλεγχο που πραγματοποίησε ο ΟΠΕΚΕΠΕ μετά από καταγγελία, προέκυψε ότι σχεδόν το σύνολο των αγροτεμαχίων που είχε μισθώσει το συγγενικό πρόσωπο στελέχους του ΟΠΕΚΕΠΕ, ήταν αλατώδη εδάφη. To τριφύλλι, ναι μεν παρουσιάζει αντοχή στην αλατότητα αλλά στα συγκεκριμένα εδάφη δεν δύναται να ευδοκιμήσει.
Οι Data Journalists δημοσιεύουν φωτογραφία μέσω του google earth ενός εκ των αγροτεμαχίων που μισθώθηκαν. Όπως μπορεί να διαπιστώσει εύκολα κανείς από το χρώμα του εδάφους, πρόκειται για αλατώδες έδαφος που η βλάστηση και η καλλιέργεια καθίστανται αδύνατες.
Το μισθωτήριο και φωτογραφικό ντοκουμέντο ενός εκ των εκμισθωμένων αγροτεμαχίων
Κυρώσεις ύψους 16.500 ευρώ και ερωτήματα
Μετά την καταγγελία τα πράγματα άλλαξαν στον ΟΠΕΚΕΠΕ. Οι εκτάσεις αυτές κρίθηκαν ως μη επιλέξιμες με αποτέλεσμα τα ποσά που είχαν δοθεί να κριθούν ως αχρεώστητα. Μάλιστα σε βάρος του συγκεκριμένου μισθωτή επιβλήθηκαν διοικητικές κυρώσεις ύψους 16.500 ευρώ, οι οποίες μετά την παρέλευση τριετίας διαγράφονται.
Το ερώτημα βέβαια που τίθεται είναι κατά πόσο αυτά τα ποσά που κρίθηκαν ως «αχρεώστητα» επεστράφησαν στον ΟΠΕΚΕΠΕ, όπως επίσης και κατά πόσο ο ΟΠΕΚΕΠΕ διαβίβασε την υπόθεση στη Δικαιοσύνη. Δεν ήταν η μοναδική περίπτωση στην περιοχή αλατωδών εδαφών που υποβλήθηκαν αιτήσεις για την καταβολή ενισχύσεων. Την ευκαιρία φέρονται να εκμεταλλεύτηκαν ουκ ολίγοι μισθωτές αγροτεμαχίων. Όμως μετά την καταγγελία και τον έλεγχο, οι αιτήσεις φέρονται να αποσύρθηκαν.
Η απάτη με τις αγριελιές σε υψόμετρα που ευδοκιμούν έλατα
Η περίπτωση των εδαφών στις Αλυκές Μεσολογγίου είναι μία ακόμη περίπτωση που δείχνει το πάρτι που είχε στηθεί στον ΟΠΕΚΕΠΕ με τις επιδοτήσεις. Οι Data Journalists είχαν δημοσιεύσει ακόμη μια περίπτωση. Αυτή της καταβολής ενισχύσεων σε παραγωγούς για για υποτιθέμενη καλλιέργεια αγριελιάς σε περιοχές της Ροδόπης, της Φλώρινας, της Καστοριάς και στο Ηράκλειο της Κρήτης, σε υψόμετρα άνω των 900 μέτρων.
Με τη μόνη διαφορά, ότι στα υψόμετρα αυτά, δεν ευδοκιμεί η αγριελιά, ενώ σε ορισμένες από τις δηλωμένες εκτάσεις, οι ελεγκτές του ΟΠΕΚΕΠΕ διαπίστωσαν ότι υπήρχε «πυκνή βλάστηση από δέντρα μεγάλου ύψους», για παράδειγμα οξιά και ότι επρόκειτο για δασικές εκτάσεις. Μάλιστα σε έκταση στην Καστοριά, διαπίστωσαν ότι η περιοχή που περιλαμβανόταν στην αίτηση για καλλιέργεια αγριελιάς ήταν αναδασωτέα.
Το «κόλπο γκρόσο» με την τεχνική λύση
Οι δηλώσεις με τις αγριελιές σε μέρη που δεν ευδοκιμούν ή για τριφύλλι στις Αλυκές Μεσολογγίου, είναι ορισμένες από τις περιπτώσεις που «εφευρέθηκαν» προκειμένου να δίνονται παράνομες επιδοτήσεις. Το «κλειδί» όμως για την απάτη που στήθηκε ήταν η εφαρμογή της τεχνικής λύσης ή αλλιώς της κατανομής επιλέξιμων εκτάσεων βοσκοτόπων. Η τεχνική λύση εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 2014. Ωστόσο ειδικά από το 2019 και μετά η τεχνική λύση «ξεχειλώθηκε».
Στις 12 Δεκεμβρίου του 2014, ο τότε υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Γιώργος Καρασμάνης εξέδωσε υπουργική απόφαση η οποία περιέγραφε την εφαρμογή της Τεχνικής Λύσης για τις ενισχύσεις που δίνονταν μέσω ΟΠΕΚΕΠΕ. Η αναγκαιότητα έκδοσης της συγκεκριμένης απόφασης προέκυψε, σύμφωνα με πληροφορίες, από την επιβολή στην Ελλάδα του σχεδίου δράσης για τους βοσκοτόπους σύμφωνα με το οποίο αφαιρέθηκαν περίπου 9,5 εκατομμύρια στρέμματα βοσκοτόπων ως μη επιλέξιμα.
Το σχέδιο δράσης ήταν αποτέλεσμα αλλεπάλληλων ελέγχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 2009 μέχρι το 2012 για το καθεστώς των άμεσων ενισχύσεων. Οι επισκέψεις των κλιμακίων της Επιτροπής κατέληξαν στη διαπίστωση ότι η Ελλάδα δεν συμμορφώνεται με τον κοινοτικό κανονισμό για τους βοσκοτόπους, ο οποίος δεν περιέγραφε τον μεσογειακό βοσκότοπο, αλλά προσδιόριζε τον βοσκότοπο με όρους που αντιστοιχούσαν στο ανάγλυφο της Βόρειας Ευρώπης. Το αποτέλεσμα ήταν να επιβληθούν στην Ελλάδα πολύ υψηλά πρόστιμα και να αναγκαστεί η χώρα να εφαρμόσει σχέδιο δράσης προκειμένου να διορθωθεί το χαρτογραφικό υπόβαθρο στο οποίο δηλώνονταν οι βοσκότοποι.
Η απόφαση Καρασμάνη είχε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, τα οποία ήταν σε γνώση των υπηρεσιών της ΕΕ. Πιο αναλυτικά, περιλάμβανε «κατανομή μεταξύ περιφερειακών ενοτήτων για τους μετακινούμενους κτηνοτρόφους, δεν περιλάμβανε κατανομή βοσκοτόπων από μια νησιωτική περιφέρεια σε άλλη νησιωτική ή ηπειρωτική και είχε μέγιστο όριο κατανομής τα 330 στρέμματα», σύμφωνα με ενημερωτικό σημείωμα που έχει υποβληθεί ενώπιον της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας από πρώην μέλος της Διοίκησης του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Η τροποποίηση που άνοιξε την κερκόπορτα
Τον Ιανουάριο του 2015 ο κ. Καρασμάνης υπέγραψε νέα απόφαση για την κεντρική κατανομή δημοσίων βοσκοτόπων ή αλλιώς τεχνική λύση. Επρόκειτο για την απόφαση 104/21.1.2015 η οποία αφορούσε στο καθεστώς των άμεσων ενισχύσεων. Σύμφωνα με αυτήν, «ως ελάχιστη γεωργική δραστηριότητα για τους βοσκοτόπους ήταν η διατήρηση ζωικού κεφαλαίου 0,7 ΜΜΖ/εκτάριο».
Τον Μάιο του 2015 υπεγράφη από την τότε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης η απόφαση 873/20-5-2015 η οποία είχε τα εξής χαρακτηριστικά. Δεν είχε χρονικό περιορισμό εφαρμογής, καθόριζε για την χώρα 9 χωρικές ενότητες εντός της οποίας γινόταν η κατανομή είτε για την ηπειρωτική χώρα είτε για την νησιωτική, «δεν επέτρεπε την μεταφορά πλεονάσματος κατανομής μεταξύ νήσων ή μεταξύ νησιών και ηπειρωτικής χώρας βοσκοτόπων από μια νησιωτική περιφέρεια σε άλλη νησιωτική ή ηπειρωτική», κτλ.
Τον Ιούνιο του 2015 τροποποιήθηκε από τον τότε υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Ευάγγελο Αποστόλου, η απόφαση 104, η οποία αφορά στο καθεστώς των άμεσων ενισχύσεων. Σύμφωνα με αυτή, οι βοσκότοποι σε καλή γεωργική κατάσταση δεν απαιτούν ζώα για να πάρουν ενίσχυση, αλλά μόνο ετήσιο κούρεμα στα χόρτα ώστε να μην ξεπερνούν τα 70 εκατοστά. Η τροποποίηση αυτή ήταν που έδωσε το σύνθημα για την υποβολή αιτήσεων λήψης ενισχύσεων από το εθνικό απόθεμα και οδήγησε στην απίστευτη απάτη, το μέγεθος της οποίας ερευνάται από την ευρωπαϊκή εισαγγελία σήμερα.
Σύμφωνα με το ενημερωτικό σημείωμα προς την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, την περίοδο 2014 – 2015 υπήρξε σχετική «πειθαρχία» στο σύστημα κεντρικής διανομής. Το 2016 έγινε ο πρώτος μικρός δανεισμός μεταξύ – ηπειρωτικής και νησιωτικής περιφέρειας καθ’ υπέρβαση της απόφασης. Το 2017 τα πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν. Συγκεκριμένα ήταν η χρονιά που σύμφωνα με πληροφορίες των Data Journalists, ξεκίνησε «η μεγάλη πλασματική αύξηση των ζώων αφού η κατανομή έγινε με Μονάδες Μεγάλων Ζώων (δεν υπάρχει όριο)». Επίσης, την ίδια χρόνια κατανεμήθηκε «το πρώτο Εθνικό Απόθεμα με βοσκοτόπια χωρίς ζώα». Την επόμενη χρονιά, δηλαδή το 2018, η αύξηση των πλασματικών ζώων φέρεται να συνεχίστηκε, όπως αναφέρεται στο ενημερωτικό.
Η εκτόξευση από το 2019 και μετά
Από το 2019 τα πράγματα άρχισαν να ξεφεύγουν από κάθε έλεγχο. Ήταν η χρονιά που «αυξήθηκαν σημαντικά οι εκτάσεις με βοσκοτόπια χωρίς ζώα που λαμβάνουν Εθνικό Απόθεμα, καθώς επίσης και τα πλασματικά ζώα με αποτέλεσμα τον καθ’ υπέρβαση δανεισμό βοσκοτόπων από την ηπειρωτική χώρα σε νησιωτική περιφέρεια». Το 2020 οι εκτάσεις με βοσκοτόπια χωρίς ζώα «ξέφυγαν επίσης από κάθε έλεγχο και αυξήθηκαν τα ζώα με αποτέλεσμα έτσι μεγαλύτερο καθ’ υπέρβαση δανεισμό βοσκοτόπων από την ηπειρωτική χώρα σε νησιωτική περιφέρεια».
Το 2021 «εφευρέθηκε» η δήλωση Αγριελιών σε περιοχές που δεν ευδοκιμεί καν για λήψη εθνικού αποθέματος. Το 2022 έγινε η πρώτη προσπάθεια ανάσχεσης με το gov.gr αλλά ήταν προσωρινή. Τη διετία 2023 – 2024, «η μέθοδος της οργανωμένης υφαρπαγής ενισχύσεων από τους αγρότες επεκτάθηκε σε διάφορες ενισχύσεις της νέας ΚΑΠ 2023 – 2027 και κυρίως τα οικολογικά σχήματα».
Πηγή: Βαγγέλης Τριάντης για το datajournalists.co.uk
