Η απόφαση για την κατασκευή του έργου αναμένεται να ληφθεί περί το τέλος του 2022 – Μεγαλώνουν οι τουρκικές αντιδράσεις με την Αγκυρα να εμποδίζει τις έρευνες στην Κρήτη, ενώ αποκαλυπτικές των προθέσεων είναι οι παρεμβάσεις του Αμερικανού πρέσβη στην Αθήνα
Από γεωπολιτικές συμπληγάδες περνά το έργο του East Med, καθώς η πραγματοποίηση σεισμικών και άλλων υποθαλάσσιων ερευνών που πραγματοποιούνται τις ημέρες αυτές στην περιοχή μεταξύ Κρήτης, Κύπρου, Ισραήλ, από το γαλλικών συμφερόντων ερευνητικό σκάφος, Nautical Geo, πυροδότησαν σειρά αντιδράσεων, δημιουργώντας αμφιβολίες για την εξέλιξη το φιλόδοξου έργου.
Η απόφαση για την κατασκευή του έργου αναμένεται να ληφθεί περί το τέλος του 2022 και, αν είναι θετική, ο αγωγός θα είναι έτοιμος για τη μεταφορά φυσικού αερίου περί το 2025. Η απόφαση αυτή αποτελεί καυτή πατάτα, για τη σημερινή (ή όποια) κυβέρνηση με δεδομένη την έντονη αντίδραση της Τουρκίας.
Η σθεναρή αντίδραση της Αγκυρας
Ειδικότερα, ήδη η Τουρκία εξέδωσε αντι-Navtex για έρευνες που κάνει το ερευνητικό σκάφος, Nautical Geo, στο Καρπάθιο Πέλαγος και ανατολικά της Κρήτης από 16-22 Σεπτεμβρίου. Η Αγκυρα αντιδρά, επικαλούμενη το ψευδεπίγραφο μνημόνιο της δήθεν οριοθέτησης της ΑΟΖ Τουρκίας – Λιβύης και η συγκεκριμένη περιοχή, όπου εγείρει αξιώσεις η Αγκυρα, επικαλύπτεται από τη συμφωνία για τη μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ Ελλάδας – Αιγύπτου.
Η Τουρκία επιχειρεί στην πράξη να εμποδίσει τις έρευνες του ερευνητικού πλοίου Nautical Geo στο πλαίσιο της χαρτογράφησης για την πορεία του αγωγού East Med και να επιβάλει το Τουρκολυβικό μνημόνιο αλλά και τις αιτιάσεις της ότι η υφαλοκρηπίδα της φτάνει μέχρι την Κρήτη, με την αποστολή φρεγάτας ανατολικά της Κρήτης.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι όποτε το ερευνητικό επιχειρεί να βγει πέρα από τα ελληνικά χωρικά ύδατα των 6 ν.μ. παρενοχλείται από το τουρκικό πολεμικό, κάτι που όμως δεν επιβεβαιώνεται από το ΓΕΕΘΑ.
Εκτός από την τουρκική αποφασιστικότητα, στα αρνητικά της συγκυρίας το γεγονός ότι την περίοδο αυτή η Ουάσιγκτον επιχειρεί να αποκαταστήσει τις σχέσεις με την Αγκυρα και ήδη στις ΗΠΑ βρίσκεται τουρκική αντιπροσωπεία, προκειμένου να ξεκινήσουν οι πολιτικές διαβουλεύσεις των δύο πλευρών.
Οι ΗΠΑ… στραβοκοιτάζουν τον αγωγό
Το αποτέλεσμα αυτής της συγκυρίας ήταν οι δηλώσεις του αμερικάνου πρέσβη Τζέφρι Πάιατ, σε συζήτηση που διοργάνωσε το Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων, την εβδομάδα που πέρασε.
Αφού πρώτα ο κ. Πάιατ τόνισε πως ο αγωγός East Med -αν υποθέσει κανείς ότι θα κατασκευαστεί, όπως τόνισε- θα είναι ο πιο ακριβός και βαθύς αγωγός φυσικού αερίου στην Ιστορία του κόσμου, ξεκαθάρισε τις προθέσεις των ΗΠΑ, λέγοντας ότι θα είναι οι αγορές αυτές που θα κρίνουν εάν τελικά αυτός θα δημιουργηθεί. Συμπλήρωσε, μάλιστα, ότι το LNG, που θα μεταφέρει ο αγωγός, θα έχει σχετικά μικρό ρόλο μόνο στην εποχή της «ενεργειακής μετάβασης» που διανύουμε και δεν είναι η μακροπρόθεσμη απάντηση στο ζήτημα της ενέργειας του πλανήτη.
Είπε, επίσης, ότι η κατασκευή του δεν είναι ζήτημα πολιτικό ή διπλωματικό, αλλά ξεκάθαρα οικονομικό και ξεκαθάρισε πως οι αγορές «λένε» ότι είναι απίθανο να επιδιωχθεί η κατασκευή του East Med. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ξεκάθαρες», συνέχισε, «πως θα υποστηρίξουμε ό,τι υποστηρίξουν οι αγορές», ήταν η ακριβής τοποθέτηση του κ. Πάιατ, που έβαλε ταφόπλακα στις όποιες φιλοδοξίες της χώρας μας για τη δημιουργία του συγκεκριμένου αγωγού.
Σημειώνεται ότι μέχρι πρότινος, οι ΗΠΑ ευνοούσαν την κατασκευή του East Med για δυο, μεταξύ άλλων, λόγους: Ο πρώτος αφορά στην αντίληψη περί της μερικής εναλλακτικής επιλογής για απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο. Ο δεύτερος αφορά στον περιορισμό του γεωπολιτικού ρόλου της Τουρκίας στην περιοχή και την ενίσχυση του Ισραήλ. Οι ισορροπίες όμως αυτές είναι δυναμικές και καθώς αλλάζουν, τίποτα δεν είναι βέβαιο για το σημαντικό ενεργειακό έργο.
Ο δρόμος του East Med
Ο διασυνδετήριος αγωγός Eastern Mediterranean (East Med) έχει ως στόχο την απευθείας μεταφορά φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Φυσικού Αερίου, μέσω της Ελλάδας. Η αρχική δυναμικότητα του αγωγού είναι 10 δισ. κυβ. μέτρα φυσικού αερίου ετησίως.
Aκολουθεί υποθαλάσσια όδευση προς την Κύπρο, στη συνέχεια προς τις ακτές της Κρήτης και ακολούθως, μέσω της Πελοποννήσου και της Δυτικής Ελλάδας ως τις ακτές της Θεσπρωτίας και την Ιταλία.
Ο East Med με αρχική προβλεπόμενη έναρξη λειτουργίας το 2025 και τελική ετήσια μεταφορική χωρητικότητα 20 δισ. κυβ. μετ., θεωρείται το μεγαλύτερο σχέδιο κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου στον κόσμο, τόσο σε μήκος (1,970 χλμ.) όσο και σε βάθος (ξεπερνά τα 3 χλμ.). Ξεκινά 170 χλμ. ανοικτά των νότιων ακτών της Κύπρου, κοντά στο μεγάλο υπεράκτιο Ισραηλινό κοίτασμα Λεβιάθαν, προσδοκώντας μερίδιο από τα εκεί 470 δισ. κυβ. μετ. βεβαιωμένα απολήψιμα αποθέματα, και ίσως μελλοντικά, μέσω διακλαδώσεων, από άλλα πεδία της Λεκάνης της Λεβαντινής, μεταξύ αυτών του Λιβάνου μέχρις των μικροκοιτασμάτων της Παλαιστινιακής ΑΟΖ.
Ο αγωγός East Med σχεδιάστηκε από τη ΔΕΠΑ και την ιταλική Poseidon για να λειτουργήσει για τουλάχιστον 25 χρόνια με απόλυτα ελάχιστες ανάγκες τα 15 δισ. κυβ. μετ. φυσικού αερίου ανά έτος. Η Κύπρος υπολογίζεται ότι θα συμβάλει με 7,5 δισ. κυβ. μετ. ετησίως για 25 χρόνια, σύνολο 187,5 δισ. κυβ. μετ. φυσικού αερίου, και το Ισραήλ με άλλα 7,5 δισ. κυβ. μετ. ετησίως.
Το κοίτασμα Λεβιάθαν (Ισραήλ) μαζί με όλα τα μέχρι στιγμής ευρεθέντα κοιτάσματα της Κύπρου 1.100-1.200 τρισ. κυβ. μετ. είναι αρκετά για να τροφοδοτήσουν τον αγωγό East Med.
ΑΛΚΗΣ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ
