Η Τουρκία ωφελείται σημαντικά από τη γεωστρατηγική αναδιάταξη στη Μέση Ανατολή μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, στο Νότιο Ισραήλ.
Η επιτυχημένη εκστρατεία του Ισραήλ κατά της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν και των μη κρατικών συμμάχων του έχει αλλάξει την «αρχιτεκτονική» της περιοχής. Ωστόσο, η διαχείριση της σύγκρουσης με τη Χαμάς και το δράμα των αμάχων στη Γάζα έχει οδηγήσει το Ισραήλ σε… απομόνωση, τόσο στην περιοχή όσο και παγκοσμίως. Η Τουρκία λοιπόν έσπευσε να καλύψει το κενό εξουσίας που άφησε η στρατηγική κατάρρευση του Ιράν.
Η συνάντηση του Ερντογάν με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο, στις 25 Σεπτεμβρίου, επιβεβαίωσε ότι η Τουρκία, σύμμαχος του ΝΑΤΟ, γίνεται το φαβορί του Τραμπ για να βοηθήσει στην επίλυση των συγκρούσεων στην περιοχή όπου ο πρόεδρος των ΗΠΑ θέλει να αποφύγει την άμεση στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ.
Τριβές
Ωστόσο, η τουρκική επιρροή στην περιοχή έχει προκαλέσει τριβές με το Ισραήλ που απορρέουν από τον ισχυρισμό του Ερντογάν ότι η Χαμάς, παρά τη σφαγή στις 7 Οκτωβρίου, είναι ένα νόμιμο παλαιστινιακό κίνημα.
Ο Τραμπ δεν λαμβάνει υπόψη του τις ισραηλινές επιφυλάξεις και επιφυλάσσει εξέχοντα ρόλο στην Τουρκία για τη σταθεροποίηση της μεταπολεμικής Γάζας. Στο μυαλό του, τουρκικά στρατεύματα θα μπορούσαν να είναι μέρος διεθνούς δύναμης σταθεροποίησης στη Γάζα. Η Αγκυρα ασκεί επίσης σημαντική επιρροή στη Συρία αφού βοήθησε την παράταξη του μεταβατικού προέδρου Aχμέτ αλ Σάραα στη νίκη επί του Ασαντ.
Η Αγκυρα έχει έρεισμα και στον Περσικό Κόλπο μέσω της ανάπτυξης 3.000 στρατιωτών στη βάση Tariq bin Ziyad στο Κατάρ, δύναμη που αυξήθηκε από τα μέσα του 2024, λόγω της μόνιμης εγκατάστασης F-16 στη χώρα. Η Τουρκία ασκεί επίσης σημαντική επιρροή στη διαιρεμένη Λιβύη, όπου διατηρεί στρατεύματα και εξοπλισμό στην αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ διοίκηση στην Τρίπολη (αντίπαλο της υποστηριζόμενης από τη Ρωσία ανατολικής διοίκησης υπό τον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ).
Στον Νότιο Καύκασο, στο κατώφλι του Ιράν, η Tουρκία έχει γίνει κυρίαρχος παράγοντας μέσω του Αζερμπαϊτζάν (βασικού συμμάχου της Αγκυρας), εκμεταλλευόμενη την ένταση που υπάρχει με την Αρμενία (μακροχρόνιος αντίπαλος της Αγκυρας) για την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Ο ενισχυμένος ρόλος της Tουρκίας στην επίλυση της σύγκρουσης στη Γάζα προέκυψε από τη συμμετοχή του Ερντογάν σε συνάντηση μεταξύ του Τραμπ και των Αράβων ηγετών, που πραγματοποιήθηκε στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στα τέλη Σεπτεμβρίου, για να συζητήσουν πώς θα τερματιστεί η σύγκρουση στη Γάζα. Η συνάντηση περιλάμβανε -εκτός από την Tουρκία- το Κατάρ και την Αίγυπτο (τους δύο κύριους Αραβες μεσολαβητές της σύγκρουσης στη Γάζα), καθώς και τις Ινδονησία, Ιορδανία, Πακιστάν, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η Tουρκία χρησιμοποίησε την επιρροή της στη Χαμάς ώστε να συμφωνήσει στην επιστροφή των Ισραηλινών ομήρων. Ο Ερντογάν, ο Τραμπ, ο εμίρης του Κατάρ σεΐχης Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι και ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ Αλ-Σίσι ήταν οι κύριοι συνυπογράφοντες του σχεδίου 20 σημείων του Τραμπ για τη Γάζα, στη Σύνοδο Κορυφής της 13ης Οκτωβρίου στο Σαρμ Ελ Σέιχ.
Δυσαρέσκεια
Ωστόσο, η ανάδειξη της Tουρκίας σε σημαντικό παίκτη στην επίλυση της κρίσης στη Γάζα έχει δυσαρεστήσει την ισραηλινή ηγεσία η οποία δυσανασχετεί με την υποστήριξη του Ερντογάν στη Χαμάς. Να σημειωθεί ότι ο Ερντογάν θεωρεί τη Χαμάς νόμιμο κίνημα αντίστασης και όχι τρομοκρατική ομάδα.
Στο μεταξύ, Τούρκοι αντιπρόσωποι συμμετέχουν στη διεθνή αποστολή για τον εντοπισμό των λειψάνων των θανόντων Ισραηλινών ομήρων που εξακολουθούν να αγνοούνται. Την περασμένη εβδομάδα, το υπουργείο Αμυνας της Τουρκίας δήλωσε: «Οι δυνάμεις μας, που δεσμεύονται στη διατήρηση της ειρήνης, είναι έτοιμες για οποιαδήποτε αποστολή τούς ανατεθεί». Η Tουρκία έχει τη μακροβιότερη σχέση με το Ισραήλ, καθώς οι διπλωματικές σχέσεις των δύο χωρών χρονολογούνται από το 1949, έναν χρόνο δηλαδή μετά την ίδρυση του Ισραήλ.
ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΥΠΟΜΟΝΗΣ
Σύγκρουση συμφερόντων και στη μετά τον Ασαντ Συρία
Η Συρία είναι μία ακόμη αρένα στην οποία Ισραηλινοί και Τούρκοι έχουν σύγκρουση συμφερόντων. Ο κύριος στόχος του Ισραήλ στη Συρία είναι να εμποδίσει το Ιράν και την τρομοκρατική οργάνωση Χεζμπολάχ, που εδρεύει στον Λίβανο, να εγκαθιδρύσουν μόνιμη στρατιωτική βάση στη Συρία. Το Ισραήλ επιδιώκει επίσης να αποτρέψει οποιαδήποτε στρατηγική ή τρομοκρατική απειλή που «εκπέμπεται» από τα Υψίπεδα του Γκολάν, ένα κατεχόμενο από το Ισραήλ έδαφος στη Νότια Συρία.
Η Αγκυρα θέλει ομοίως να αποκλείσει μόνιμα το Ιράν από τη Συρία, αλλά επιδιώκει επίσης να ενδυναμώσει και να επηρεάσει τη νέα κυβέρνηση του Aλ Σάραα στη Δαμασκό, στόχος που έρχεται σε σύγκρουση με την προφανή πρόθεση του Ισραήλ να κρατήσει τη Συρία αδύναμη και διαιρεμένη. Ο έπαινος του Tραμπ για τον διευρυμένο ρόλο της Tουρκίας στη Συρία, προς το παρόν, περιορίζει την ικανότητα του Ισραήλ να αμβλύνει την τουρκική επιρροή στη Συρία.
Ισραηλινοί και Τούρκοι αξιωματούχοι, με τη βοήθεια ανθρώπων του Τραμπ, έχουν επιδιώξει να αποφύγουν κάθε δυνατότητα να συγκρουστούν οι δυνάμεις τους ή οι σύμμαχοί τους στη Συρία.
Η Tουρκία καταδίκασε τα πλήγματα του Ισραήλ σε συριακά στρατηγικά περιουσιακά στοιχεία και επιδιώκει να αρνηθεί στο Ισραήλ να έχει λόγο στο μέλλον της Συρίας, αλλά δεν έχει επιδιώξει να αντιμετωπίσει στρατιωτικά τις δραστηριότητες του Ισραήλ. Η Αγκυρα προσπάθησε να επικεντρώσει την πολιτική της στη Βόρεια και Ανατολική Συρία, προκειμένου να προστατευθεί από μαχητικές κουρδικές ομάδες που κυριαρχούν εκεί και τις οποίες η Αγκυρα κατηγορεί για συνεργασία με βίαιες τουρκικές κουρδικές οργανώσεις.
Αυτές οι περιοχές της Συρίας απέχουν πολύ από το σημείο όπου ο ισραηλινός στρατός έχει δράσει στο εσωτερικό της Συρίας. Αμερικανοί αξιωματούχοι επιχειρούν να μεσολαβήσουν για μία συμφωνία αποκλιμάκωσης μεταξύ του Ισραήλ και της Συρίας, η οποία όχι μόνο θα έφερνε… ησυχία στα σύνορα Ισραήλ-Συρίας, αλλά θα χαλάρωνε και τις εντάσεις μεταξύ Ισραήλ-Tουρκίας.
Δρ. Αθανάσιος Ε. Δρούγος - eleftherostypos.gr
