Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν σχεδιάζει την άμεση διακοπή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, με τον ρόλο της να είναι απλώς τυπικός, καθώς αποτελεί ένα αρκετά κοστοβόρο πρόγραμμα για την ΕΕ.
Πιο απλά ο πακτωλός χρημάτων που έχουν δοθεί στην Ουκρανία με πλέον πρόσφατη την αγορά των Patriot οδηγεί σε οικονομική ασφυξία τους αγρότες που θα δουν ότι οι φόροι τους αντί να επιστρέφουν στους πολίτες της ένωσης θα πηγαίνουν στο Κίεβο.
Η πρώτη φάση αφορά την αγορά ύψους 45 δισ. ευρώ για 17 πυροβολαρχίες Patriot με επιπλέον οπλικά συστήματα να έπονται.
Οι αντιδράσεις βέβαια είναι ήδη αρκετές τόσο από τον αγροτικό κόσμο, όσο και από κάποιους Ευρωπαίους Υπουργούς Γεωργίας.
Σύμφωνα με ένα προσχέδιο της μελλοντικής αγροτικής πολιτικής της ΕΕ μετά το 2027, που διέρρευσε και περιήλθε σε γνώση του Politico, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προετοιμάζει μια ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος επιδοτήσεων της ΕΕ που ουσιαστικά θα δει δραστικές μειώσεις καθώς ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός θέλει να ασχολείται με το ουκρανικό.
Η μεταρρύθμιση αυτή διατηρεί μεν – εν μέρει – ζωντανό τον προϋπολογισμό για τη Γεωργία, αλλά μεταφέρει τις πολιτικές συγκρούσεις από τις Βρυξέλλες στις πρωτεύουσες των κρατών-μελών.
Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), μία από τις πιο κομβικές και εμβληματικές πολιτικές της ΕΕ, θα επιβιώσει απλώς τυπικά.
Ουσιαστικά θα ενσωματωθεί σε ένα ευρύτερο πακέτο εθνικής χρηματοδότησης μαζί με τα κονδύλια για τη συνοχή και τις περιφέρειες.
Έτσι, οι υπουργοί Γεωργίας θα πρέπει να διαχειριστούν, σε εθνικό επίπεδο, τις αντιπαραθέσεις για την κατανομή ενός συνεχώς συρρικνούμενου «κουμπαρά».
Η αναδιάρθρωση των επιδοτήσεων εντάσσεται στο ευρύτερο σχέδιο της φον ντερ Λάιεν για την αναθεώρηση του επταετούς προϋπολογισμού της ΕΕ.
Ένα σχέδιο που αναμένεται να φέρει αντιμέτωπους τομείς, περιφέρειες και υπουργεία μεταξύ τους, καθώς οι Βρυξέλλες προσπαθούν να καλύψουν περισσότερες προτεραιότητες – κυρίως του στρατιωτικού εξοπλισμού – με λιγότερα χρήματα.
Όπως σχολιάζει το Politico, αυτό σημαίνει ότι και η ΚΑΠ πρέπει να «κάνει περισσότερα με λιγότερα», την ώρα που η ΕΕ παλεύει με τα χρέη της πανδημίας, την ανάγκη ενίσχυσης της άμυνας και έναν σταθερό, χωρίς αύξηση, συνολικό προϋπολογισμό.
Η Επιτροπή, η οποία θα παρουσιάσει επίσημα την πρότασή της για τη δημοσιονομική μεταρρύθμιση την Τετάρτη, προβάλλει τη μεταρρύθμιση ως μια «απλούστευση». Ή, όπως το έθεσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ: «Τι χάος».
Η ΚΑΠ παραμένει εδώ και δεκαετίες μια από τις μεγαλύτερες γραμμές δαπανών της ΕΕ, κατευθύνοντας σχεδόν 400 δισ. ευρώ κάθε επταετία προς τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις και τις αγροτικές κοινότητες του μπλοκ.
Επισήμως, η Επιτροπή επιμένει πως η ΚΑΠ θα παραμείνει «πυλώνας» της ευρωπαϊκής πολιτικής. Στο παρασκήνιο, ο νέος Επίτροπος Γεωργίας, Κριστόφ Χάνσεν, φέρεται να έδωσε σκληρές μάχες για να διατηρηθεί ανέπαφο ένα σημαντικό μέρος των γεωργικών κονδυλίων.
Αν και το συνολικό ύψος του προϋπολογισμού δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί, κάποιες από τις «κόκκινες γραμμές» του Χάνσεν φαίνεται πως ενσωματώθηκαν στο σχέδιο, όπως οι άμεσες ενισχύσεις και ένα αυξημένο κονδύλι για τους νέους αγρότες.
Ωστόσο, οι πολιτικές συνέπειες μεταφέρονται πλέον στο εθνικό επίπεδο. Από το 2028 και μετά, οι υπουργοί Γεωργίας θα πρέπει να αποφασίζουν ποιος θεωρείται «ενεργός αγρότης» και πώς θα χορηγείται η στήριξη εισοδήματος, με αυστηρότερα κριτήρια.
Οι Βρυξέλλες προτείνουν να δοθεί προτεραιότητα σε μικρές εκμεταλλεύσεις, σε νέους αγρότες, γυναίκες στον αγροτικό τομέα και παραγωγούς σε ορεινές περιοχές, χωρίς όμως να επιβάλλουν δεσμευτικούς κανόνες.
Το προσχέδιο αναφέρει ότι όσο περισσότερη γη καλλιεργεί κάποιος, τόσο λιγότερη ενίσχυση ανά εκτάριο θα λαμβάνει.
Ο ανεμιστήρας οροφής που έκανε ρεκόρ πωλήσεων στην Ελλάδα.Ανεμιστήρας Οροφής
Οι επιδοτήσεις για μεγαλοϊδιοκτήτες γης θα περιοριστούν στο όριο των 100.000 ευρώ — ένα παλιό αλλά διαρκώς αμφιλεγόμενο μέτρο, το οποίο οι αγροτικοί φορείς αντιμάχονται εδώ και χρόνια.
Πλέον, η εφαρμογή του εναπόκειται στις εθνικές κυβερνήσεις. Υπάρχουν ανησυχίες πως οι διαφορετικές εθνικές προσεγγίσεις θα οδηγήσουν σε ένα πολύχρωμο μωσαϊκό αγροτικών πολιτικών, με ανταγωνιστικά συστήματα ενίσχυσης στα 27 κράτη-μέλη.
Για τους εθνικούς υπουργούς Γεωργίας, όμως, η μεταρρύθμιση αποτελεί μια «καυτή πατάτα»: θα πρέπει να υπερασπιστούν τα κονδύλια για τους αγρότες, τη στιγμή που αυτά θα ανταγωνίζονται με άλλες ανάγκες του κρατικού προϋπολογισμού.
«Η Κοινή Αγροτική Πολιτική λειτουργεί καλά και είναι κρίσιμη για τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης.
Δεν πρέπει να καταστρέψουμε κάτι που αποδίδει», δήλωσε ο Πορτογάλος Υπουργός Γεωργίας Ζοζέ Μανουέλ Φερνάντες, κατά τη διάρκεια συνάντησης των Ευρωπαίων υπουργών στις Βρυξέλλες.
«Η συνένωση των αγροτικών και περιφερειακών κονδυλίων», πρόσθεσε, «κινδυνεύει να μετατρέψει την ΚΑΠ σε μια αρένα χωρίς κανόνες».
Προς το παρόν, η Επιτροπή υποστηρίζει ότι οι βασικές επιδοτήσεις στους αγρότες παραμένουν προστατευμένες. Ωστόσο, ακόμη κι αν η δομή της ΚΑΠ διατηρηθεί στα χαρτιά, ο προϋπολογισμός της αναμένεται να μειωθεί σημαντικά. Οι πρώτες εκτιμήσεις μιλούν για περικοπές της τάξης του 15% έως 25% σε σχέση με τα τρέχοντα επίπεδα.
Γι’ αυτό και η Επιτροπή, όπως υπογραμμίζει το Politico, δίνει έμφαση σε λέξεις-κλειδιά όπως «αποτελεσματικότητα», «ευελιξία» και «στοχευμένη στήριξη» — όροι που σημαίνουν ότι οι κυβερνήσεις θα χρειαστεί να πάρουν δύσκολες αποφάσεις.
Οι αγρότες φοβούνται ότι η ένταξη της γεωργίας σε μια ευρύτερη γραμμή δαπανών θα επιτρέψει ακόμη πιο εύκολα στα υπουργεία Οικονομικών να «τραβήξουν» πόρους της ΚΑΠ για άλλες προτεραιότητες.
Και ενώ το σχέδιο που έχει διαρρεύσει υπόσχεται θεωρητικά τη συνέχιση της στήριξης στην παραγωγή τροφίμων, ταυτόχρονα κάνει σαφή αναφορά σε νέους στόχους όπως η πράσινη τεχνολογία, η αμυντική ετοιμότητα και η ανταγωνιστικότητα.
- Οργισμένες αντιδράσεις από αγρότες – Η «μάχη μόλις αρχίζει»
«Αυτό το σχέδιο είναι απαράδεκτο για την αγροτική κοινότητα», δήλωσε ο Λυκ Βερνέ, από τον αγροτικό σύνδεσμο Farm Europe.
«Οι αγρότες στηρίζουν τις ευρωπαϊκές πολιτικές — όλες οι δημοσκοπήσεις το δείχνουν. Και τώρα θα λάβουν ένα χαστούκι αντί για στήριξη.
Το σχέδιο που ετοιμάζει η φον ντερ Λάιεν είναι εντελώς αποκομμένο από την πραγματικότητα της γεωργίας στην Ευρώπη», πρόσθεσε.
Το πρώτο τεστ για την αντοχή της πρότασης ίσως έρθει άμεσα: την Τετάρτη, την ημέρα που η Επιτροπή θα παρουσιάσει επίσημα το σχέδιο, οι αγρότες σχεδιάζουν να επιστρέψουν με τα τρακτέρ τους στις Βρυξέλλες.
Η πραγματική μάχη, όμως, μόλις αρχίζει. Το σχέδιο εκτιμάται πως θα πυροδοτήσει πολυετείς σκληρές διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τις εθνικές κυβερνήσεις, αφήνοντας άφθονο χρόνο για νέες συγκρούσεις γύρω από το μέλλον της ευρωπαϊκής γεωργίας.
