Η ιδιαίτερη σχέση της Ελισάβετ με την Ελλάδα ήταν πάντα ένα από τα πιο ενδιαφέροντα, ίσως και με μία δόση «μυστηρίου», θέματα συζήτησης επί δεκαετίες. Και τώρα, μετά το θάνατό της, ως μέρος ενός απολογισμού, αυτή η σχέση αποτελεί από τα κεφάλαια που χρωματίζονται ιδιαίτερα, αφού πρόκειται για μία από κείνες τις παλιές ιστορίες, που ακούγονται σαν παραμύθι.
Το αξιοπερίεργο ήταν ότι ως Βασίλισσα η Ελισάβετ Β’ δεν επισκέφτηκε ποτέ την Ελλάδα, παρότι είχε καταφέρει να περάσει από 200 χώρες σε όλο τον κόσμο. Το ακριβές είναι ότι δεν ταξίδεψε επίσημα ποτέ της στη χώρα μας αφότου ανέλασβε βασιλικά καθήκοντα, ωστόσο ως πριγκίπισσα και διάδοχος του Βρετανικού θρόνου κατέφθασε στην Ελλάδα στις αρχές Δεκεμβρίου του 1950.
Δείτε το βίντεο του BBC για την επίσκεψη της Ελισάβετ στην Ελλάδα το 1950
Ήταν μόλις 24 χρονών, νιόπαντρη από τριετίας και ήδη δυο φορές μητέρα. Δεν σκοτωνόταν κιόλας στη δουλειά η νεαρή πριγκίπισσα στο Μπάκιγχαμ, όποτε αποδέχθηκε την πρόσκληση του ελληνικού βασιλικού ζεύγους Παύλου και Φρειδερίκης για μια ιδιωτική επίσκεψη στην αθάνατη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας.
Περιμάζεψε από τη βρετανική, τότε, κτήση της Μάλτας τον σύζυγό της Φίλιππο, δούκα του Εδιμβούργου, ο οποίος υπηρετούσε εκεί ως αξιωματικός του Βρετανικού πολεμικού ναυτικού, μαζί σάλπαραν με πολεμικό σκάφος από τη Βαλέτα και αριβάρισαν στο Φάληρο. Στη προκυμαία του το εγχώριο βασιλικό ζεύγος υποδέχτηκε με τιμές το πριγκιπικό ζευγάρι της Αγγλίας. Μια ηλιόλουστη Τετάρτη, λοιπόν, της 6ης Δεκεμβρίου του 1950, ανήμερα του Αγίου Νικολάου, εκατοντάδες πολίτες, προφανώς ελεγμένοι για τα φιλομοναρχικά φρονήματα τους, είχαν στηθεί από νωρίς για να αντικρύσουν από κοντά και να επευφημήσουν την γαλαζοαίματη διάδοχο της άλλοτε κραταιάς αυτοκρατορίας των πέντε ηπείρων και των επτά θαλασσών.
Στην Ελλάδα είχε μόλις λήξει ο εμφύλιος, και οι ηττημένοι κομμουνιστές είχαν πάρει αναγκαστικά το δρόμο της εξορίας, των εκτοπισμών και των διώξεων, όποτε η τάξη δεν διασαλεύτηκε από αποδοκιμασίες κατά την άφιξή της. Σε ήρεμο περιβάλλον με πινελιές συγκρατημένου ενθουσιασμού η πριγκίπισσα και ο σύζυγος της επιβιβάστηκαν σε ανοιχτή λιμουζίνα και οδηγήθηκαν στα θερινά ανάκτορα στο Τατόι. Ούτε λίγο ούτε πολύ θα διέμεναν στην Αθήνα επί μία εβδομάδα, με ένα τσούρμο Άγγλων δημοσιογράφων και ένα μεγαλύτερο μπουλούκι ανδρών της Σκότλαντ Γιαρντ, ολημερίς στο κατόπι τους.
Η πρώτη τους βόλτα στην Αθήνα έγινε συνοδεία έφιππων αξιωματικών. Στο δρόμο οι ευγενικοί Αθηναίοι του καλωσόρισαν, ενώ ο Φίλιππος ανέλαβε χρέη μεταφραστή προς τη σύζυγο του. Δεδομένου ότι ο ίδιος ήταν ελληνικής καταγωγής, γεννημένος στο Μον Ρεπό της Κέρκυρας, γιός του πρίγκιπα Ανδρέα της Ελλάδας ο οποίος αφότου κρίθηκε ότι ως στρατηγός διοικητής του Β΄ Σώματος Στρατού τα έκανε μπάχαλο στη Μικρασιατική εκστρατεία, συνελήφθη και καταδικάστηκε σε θάνατο. Με παρέμβαση, όμως, λυτών και δεμένων γαλαζοαίματων και κυρίως εξαιτίας της επιρροής στη χώρα του Αγγλικού βασιλικού Οίκου των Γουίντσορ, τελικά, απλώς εξορίστηκε από τη χώρα. Τον ακολούθησε η οικογένεια του, ενώ ο μικρότερος γιος του Φίλιππος, βρέφος τότε, μεταφέρθηκε στο καράβι που την φυγάδευε μέσα σε μια αυτοσχέδια κούνια από χαρτόνι.
Ωστόσο οι συγγενικοί δεσμοί του Φίλιππου-που δεν του κακόπεσε η απόδραση από τη πατρώα γη- με τους συγγενείς του γαλαζοαίματους εκπροσώπους της βασιλευόμενης δημοκρατίας της Ελλάδας έμειναν άρρηκτοι. Εξάλλου ήταν πρώτος ξάδελφος του τότε βασιλιά των Ελλήνων Παύλου. Και φυσικά μέλος της δυναστείας Σλέσβιχ – Χολστάιν – Σόντερμπουργκ – Γλίξμπουργκ.
Στη συνέχεια το πριγκηπικό ζεύγος, με ή χωρίς διερμηνείς, και δίχως επίσημο πρόγραμμα, επισκέφτηκε τη Βουλή των Ελλήνων και το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, όπου και κατέθεσε στεφάνι. Ανέβηκε πρόθυμο στην Ακρόπολη και συγκινημένο επισκέφθηκαν το εκκλησάκι του Αγίου Φιλίππου στον λόφο της Δεξαμενής στην Νίκαια, το οποίο είχε ανεγερθεί προς τιμήν τους μετά τον αρραβώνα τους. Εκεί τον υποδέχτηκε ο δήμαρχος της Νίκαιας Κ. Παναγιωτόπουλος ο οποίος τους χάρισε με πρωτοφανή γαλαντομία, λες και προέρχονταν από το τσιφλίκι του δυο αρχαία σκεύη τα οποία είχαν βρεθεί κατά τις ανασκαφές του χώρου, πριν οικοδομηθεί ο ναός.
Με παρόμοια απλόχερη γενναιοδωρία και ο τότε υπηρεσιακός δήμαρχος Αθηναίων Αντώνης Ραγκούσης δώρισε στο πριγκιπικό ζεύγος μια σπάνια βυζαντινή εικόνα του Αγίου Φιλίππου, σε τελετή στο δημαρχιακό μέγαρο παρουσία του ενάρετου Αρχιεπίσκοπου Αθηνών Σπυρίδωνα και πολλών πρέσβεων. Και αφού βαρέθηκαν τιμές, ξεναγήσεις και δώρα θεωρείται, όχι όμως εξακριβωμένα, ότι η Ελισάβετ και ο Φίλιππος φιλοξενήθηκαν σε κρουαζιέρα πιάνω στην «Κρεολή», την περίφημη τρικάταρτη θαλαμηγό από έβενο μήκους 55 μέτρων, ιδιοκτησίας Σταύρου Νιάρχου. Μόλις πέρασε η εβδομάδα των χαρισμένων διακοπών στη Ελλάδα το τιμώμενο ζεύγος επέστρεφε στα ανάκτορα του Λονδίνου και έκτατε η Ελισάβετ έριξε μαύρη πέτρα πίσω της. Τρία χρόνια αργότερα, ύστερα από το θάνατο του πατέρα της Γεωργίου ΣΤ, θα στεφόταν βασίλισσα Ηνωμένου Βασιλείου, στις 2 Ιουνίου 1953 στο Αββαείο του Ουέστμινστερ.
Το ότι απέφευγε να ξαναέλθει στην Ελλάδα την δεκαετία του 50, σίγουρα οφείλεται στον αγώνα της Κύπρου για ανεξαρτησία και ένωση με την Ελλάδα. Ούσα βασίλισσα την εποχή που οι βρετανικές δυνάμεις κατοχής στη μαρτυρική Μεγαλόνησο αποφάσισαν τον απαγχονισμός των αγωνιστών Καραολή και του Δημητρίου, έλαβε πολλά διαβήματα ώστε να τους απονείμει χάρη και να εκτίσουν ποινή φυλάκισης αντί να εκτελεστούν. Με πρόσχημα ή, τέλος πάντων, από υποχρέωση που δεν επιτρέπει στη βασίλισσα να εμπλέκεται στην πολιτική, η χάρη δεν απονεμήθηκε ποτέ.
Λογικά μια επίσκεψη της εκείνη τη περίοδο στην Ελλάδα κρινόταν αδιανόητη, επειδή θα σήμανε γενικό ξεσηκωμό στη χώρα. Την δεκαετία του 60 πάλι αρνητικό ρόλο έπαιξε η άφρων συμπεριφορά απέναντι στη Δημοκρατία και τους εκλεγμένους αντιπροσώπους της από τον τέως βασιλιά, Κωνσταντίνο. Κατόπιν ήρθε το πραξικόπημα των συνταγματαρχών και τέλος το άδοξο και ατιμωτικό φινάλε της βασιλείας στην Ελλάδα που επικυρώθηκε με δημοψήφισμα κατά τη μεταπολίτευση. Αναπόδραστα μάλλον πικαρίσθηκε.
Οπωσδήποτε, πάντως, δεν ίσχυε ότι κρατούσε γινάτι στους Έλληνες επειδή ο βασιλικός σύζυγος ζορίστηκε εξ απαλών ονύχων από τη περιπέτεια του πατέρα του στην χώρα. Κατ’ αρχήν το συγκριμένο ιστορικό παρελθόν δεν στρίμωξε τον ίδιο το Φίλιππο, ο οποίος το 1964, μαζί με τα μεγάλα πλέον παιδιά του τον πρίγκιπα Κάρολο και τη πριγκίπισσα Άννα, παρευρέθηκε στον γάμο του βασιλιά Κωνσταντίνου και της Άννας Μαρίας. Χώρια που προσκύνησαν οικογενειακά και δημοσίως σε κοινή θεά τουριστών και φλας στην Ακρόπολη. Λέγεται ακόμη ότι ο Φίλιππος ήρθε μυστικά σε επίσκεψη-αστραπή στην Αθήνα μετά την επιβολή της χούντας τον Μάιο του 1967 για να μεταφέρει την ηλικιωμένη μητέρα του Αλίκη στα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ.
Εκεί όπου, έως ότου απεβίωσε το 1969, φρόντιζε τα εγγόνια της, τα μικρότερα παιδιά δηλαδή της Ελισάβετ Β’. Σε ό,τι αφορά, τέλος, τη μακροβιότερη βασίλισσα στην παγκόσμια ιστορία, είτε επειδή σε κάποια φάση «στράβωσε» με τους Έλληνες είτε επειδή με τα χρόνια ξέχασε ότι υπάρχει και μια χώρα ονόματι Ελλάδα, προτίμησε σιωπηρά επί 72 συναπτά χρόνια χρόνια το «κάλιο μακριά και αγαπημένοι».
Δημήτρης Παγαδάκης, protothema.gr
