Αξιότιμοι κύριοι Υπουργοί
Το τελευταίο διάστημα ανέκυψε και πάλι, σε επίπεδο προθέσεων καιανακοινώσεων από τα πιο επίσημα χείλη τοθέμα του Αχελώου ποταμού,μετην «μερική εκτροπή του» να τίθεται ως προτεραιότητα της κυβέρνησή σας.Για το συγκεκριμένο ζήτημα είναι πραγματικά ακατανόητοι οι λόγοι, πουσαςεξωθούν στην κυβερνητικά εμμονική σας διάθεση να επαναφέρετε στοπροσκήνιο, πέρααπό κάθε λογική, ενάντια σε πληθώρα δικαστικώναποφάσεων και κυρίως έξω από την επιστημονική οριοθέτηση της διαχείρισηςτων υδατικών πόρων της χώρας μας, όπως αυτή αποτυπώθηκε στα ΣχέδιαΔιαχείρισης των Λεκανών, το θέμα της εκτροπής του Αχελώου.Είναι τουλάχιστον αξιοπερίεργη η αναμόχλευση της ικανοποίησης τωναρδευτικών αναγκών του Θεσσαλικού κάμπου, μέσω μιας λύσης μεαναχρονιστικές και ανορθολογικές ιδιότητες, αποτυπωμένες και πλήρωςστοιχειοθετημένες περιβαλλοντικές ζημίες και δίχως κανένα επιστημονικόυπόβαθρο, που δεν εμπίπτει στο πλαίσιο της αειφορίας και της ορθολογικήςδιαχείρισης.
Όπως ήδη γνωρίζετε, το ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας ανταποκρινόμενοπλήρως στο θεσμικό του ρόλο, αυτού του Τεχνικού Συμβούλου της Πολιτείας,είναι πάντοτε παρόν σε όλα τα μεγάλαθέματα που άπτονται της περιοχής ευθύνης του και διατυπώνει τις απόψεις του με απολύτως επαρκή,επιστημονική τεκμηρίωση. Αυτό πράττουμε αδιαλείπτως για όλες τις μεγάλεςτεχνικές παρεμβάσεις, που απαιτούνται στο Νομό Αιτωλοακαρνανίας, αλλάδυστυχώς δολιχοδρομούν ναρκοθετώντας την αναπτυξιακή προοπτική τηςδιαχρονικά και διακομματικά υποβαθμισμένης περιοχής μας, αν και υστερούνσε βεληνεκές και μέγεθος σε σχέση με τα φαραωνικά έργα, που αβίασταεξαγγέλλετε σε άλλες περιοχές. Το ίδιο θα πράξουμε και για το ζήτημα τουΑχελώου, αποστέλλοντάς σας συνημμένο με την παρούσα επιστολή, τοσχετικό, επιστημονικό πόρισματου ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας βασισμένο στηνεισήγησητης Μόνιμης Επιτροπής Περιβάλλοντος και Υδάτινου δυναμικού τουΤμήματος, το οποίο θα συμβάλλει στην κατανόηση από την πλευρά σας, τουπλήρως ανεδαφικού χαρακτήρα της προκείμενης εξαγγελίας περί εκτροπήςτου ποταμού.
ΠΟΡΙΣΜΑ ΔΕ ΤΕΕ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΑΧΕΛΩΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ
Το αναχρονιστικό σενάριο εκτροπής του Αχελώου, εν έτη 2020, έρχεται σε πλήρη αντίθεσημε το Ελληνικό Κανονιστικό Πλαίσιο και την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία και αγνοεί τιςπολλαπλές ακυρωτικέςΑποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Οποιοδήποτε σενάριοεπαναφοράς της εκτροπής του Αχελώου δεν διασφαλίζει την εξεύρεση και υλοποίηση μιαςμακροπρόθεσμα βιώσιμης λύσης για τη Θεσσαλία και έρχεται σε ρήξη με τις ανάγκες του περιβάλλοντος και την κλιματική κρίση που βιώνουμε.Σχετικά με την εκτροπή, έχουν ήδη εκδοθεί αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας(3478/2000, 903/2003, 1688/2005, 3053/2009 κ.ά.) οι οποίες αφ’ ενός μεν ανέδειξαν πλήθος προβλημάτων και ελλείψεων στον σχεδιασμό του έργου και αφετέρου ανέδειξαν τιςσοβαρότατες περιβαλλοντικές, οικονομικές και πολιτιστικές επιπτώσεις ενός τέτοιου εγχειρήματος. Άλλωστε στην τελευταία Απόφαση του ΣτΕ 26/2014, που ακολούθησε τηναπό 11.09.2012 γνωμοδότηση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τέθηκε εκτός συζήτησης η εκτροπή ως λύση για κάλυψη αρδευτικών αναγκών. Με την απόφαση αυτή κρίθηκε ότι η εκτροπή παραβιάζει την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης και συγκεκριμένα τους κανόνες για την προστασία του περιβάλλοντος, της χλωρίδας και της πανίδας, δεν αξιολογεί επαρκώς τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, δε διασφαλίζει τηνπροστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος και των προστατευόμενων περιοχών..Με την παραπάνω απόφαση κρίθηκε–όπως είχε ήδη γίνει δεκτό και με την 3053/2009 απόφαση της Ολομέλειας ΣτΕ-ότι για την υλοποίηση του έργου δεν ελήφθησαν μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος ανεπάρκειας υδάτινων πόρων εντός της Θεσσαλίας, δηλαδή έλεγχος γεωτρήσεων, μικρά έργα αξιοποίησης των υδάτων και προσαρμογή των καλλιεργειών στη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική, με εγκατάλειψη των υδροβόρων καλλιεργειών και αντικατάσταση των μεθόδων άρδευσης, ώστε να μην σπαταλώνται πολύτιμοι υδάτινοι πόροι και ακόμη ότι το έργο σχεδιάστηκε ελλιπώς και δεν ελήφθησαν υπ’οψιν όλες οι εναλλακτικές λύσεις.
Υπενθυμίζεται ακόμη ότι, μετά την κύρωση της 1ης Αναθεώρησης των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) το 2017, η πολιτεία διαθέτει πλέον ένα πλήρες πλαίσιο Διαχείρισης Υδατικών Πόρων για όλα τα Υδατικά Διαμερίσματα,συμπεριλαμβανομένης της Θεσσαλίας απελευθερώθηκεη χρηματοδότηση έργων νερού (άρδευσης, ύδρευσης και αποχέτευσης) από το ΕΣΠΑ και το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) Ο ισχύων σχεδιασμός, που έχει εγκεκριμένη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, περιλαμβάνει ένα συνεκτικό πλαίσιο έργων και δράσεων για να αντιμετωπιστεί το σημαντικό έλλειμμα υδατικών πόρων στη Θεσσαλία. Πιο συγκεκριμένα προβλέπει τη διατήρηση των αρδευόμενων εκτάσεων στη Θεσσαλία, με εξορθολογισμό των αρδευτικών αναγκών και δεκάδες έργα ενίσχυσης της προσφοράς νερού (φράγματα,εγγειοβελτιωτικά έργα, αρδευτικά και έργα εμπλουτισμού υδροφορέων), κατανεμημένα σεόλο το γεωγραφικό χώρο της Θεσσαλίας. Οι λύσεις παρότι είναι περιβαλλοντικά ορθές καιμπορούν να δώσουν οριστική διέξοδο στην ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα τηςπεριοχής, δυστυχώς καθυστερούν. Σήμερα οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι, η Περιφέρεια Θεσσαλίας, οι Ο.Τ.Α. και οι ΦορείςΔιαχείρισης των Αρδευτικών Έργων της Θεσσαλίας, αντί να αναμοχλεύουν το θέμα της εκτροπής που ουσιαστικά δεν έχει μέλλον, θα πρέπει να ασχοληθούν σοβαρά με την ωρίμανση των απαιτούμενων εντός του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας, ώστε να χρηματοδοτηθούν και να δράσουν συνδυαστικά με τον τεχνητό εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα και τη βελτίωση των αρδευτικών συστημάτων, που εντάχθηκαν στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Περιβάλλοντος, για τους Δήμους Κιλελέρ και Λαρισαίων. Η καθυστέρηση ωρίμανσης και ένταξης σε χρηματοδότηση των υπολοίπων έργων, κυρίως φραγμάτων, έχει αφαιρέσει από την τοπική κοινωνία και οικονομία τη μόνη υλοποιήσιμη και περιβαλλοντικά ορθή λύση, υποθηκεύοντάς το αναπτυξιακό μέλλον της Θεσσαλίας.
Στο σημείο αυτό να υπενθυμίσουμε ότι, αρχικά, θεωρούσαν αναγκαία για το Θεσσαλικό κάμπο η μεταφορά 1,1-1,2 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού/χρόνο - δηλαδή όλη,σχεδόν, η διαθέσιμη παροχή του νερού του ποταμού στο σημείο αυτό- και με αυτό το δεδομένο ξεκίνησαν αρχικά να κατασκευάζονται τα πρώτα έργα. Στη συνέχεια, από το 2000 και μετά θεώρησαν επαρκή τα 600 εκατομμύρια κ.μ./χρόνο, για να καταλήξουν το 2010 να συζητάνε για 250 εκατομμύρια κ.μ./χρόνο. Όμοια ισχύουν και για το χαρακτήρα του έργου,το οποίο στην αρχή σχεδιάστηκε κυρίως ως αρδευτικό και στη συνέχεια, εν όψει την ακυρωτικών αποφάσεων του ΣτΕ μεταβλήθηκε σε ενεργειακό, αρδευτικό και δευτερευόντως υδρευτικό. Όλες αυτές οι μετατοπίσεις απέδειξαν ότι, η αφετηρία αυτού του σχεδίου, δεν ήταν οι πραγματικές ανάγκες του Θεσσαλικού κάμπου, αλλά οι πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες που εξυπηρετούσε ένα τόσο μεγάλο και σύνθετο έργο. Επισημαίνεται ότι η εκτροπή και το φράγμα της Συκιάς δεν συμπεριλαμβάνονται σε κανέναν σχεδιασμό της χώρας: Δεν αναφέρονται στα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής, ούτε στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, ούτε στα Περιφερειακά σχέδια για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή. Στα τελευταία δε, εκτιμάται ότι στο δυσμενέστερο σενάριο οι χιονοπτώσεις θα μειωθούν στην περιοχή κατά 81%, το οποίο αυτομάτως μεταφράζεται σε μείωση του διατιθέμενου νερού στον Αχελώο. Όσον αφορά στο φράγμα της Μεσοχώρας, αναφέρεται ότι το έργο έχει πλέον απεμπλακεί πλήρως από τα έργα εκτροπής του Αχελώου, χαρακτηρίζεται αμιγώς υδροηλεκτρικό και μπορεί να λειτουργήσει ανεξάρτητα από την εκτροπή. Πρόκειται για έργο με μεγάλα οφέλη, όπως άλλωστε όλα τα Υδροηλεκτρικά έργα, καθώς συνεισφέρει στην εξασφάλιση επάρκειας παροχής Ηλεκτρικής Ενέργειας στο Διασυνδεδεμένο Σύστημα (362GWhετησίως), συμβάλλει στην παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές, στον περιορισμότης εκπομπής ρύπων με τα αντίστοιχα οικονομικά οφέλη και στην αντιπλημμυρική προστασία των κατάντη περιοχών. Οι εγκεκριμένοι από το 2017 περιβαλλοντικοί όροι του έργου, διασφαλίζουν πλήρως την ασφάλεια του μη κατακλυζόμενου τμήματος του οικισμού, την ανάπτυξη της περιοχής, την ασφάλεια του έργου και την προστασία του οικισμού και του οικοσυστήματος στο πλαίσιο του ΣΧΟΟΑΠ του Δήμου Πύλης. Τονίζεται ότι δεν πρέπει να υπάρξει καμία έκπτωση στην εφαρμογή των περιβαλλοντικών όρων αλλά, πρέπει να επιταχυνθεί η υλοποίησή τους.
Αναφορικά με το ημιτελές φράγμα της Συκιάς τονίζεται ότι οι κατασκευαστικές δυσχέρειες στο αριστερό αντέρεισμα έχουν εκτινάξει τον προϋπολογισμό του έργου: Ενώ ξεκίνησε το1996 με προϋπολογισμό 18,9 δις δρχ (περίπου 55,5 εκατομμύρια ευρώ), επαναδημοπρατήθηκε το 2004 μετά από διακοπή από το ΣτΕ με προσφορά 114 εκατομμύρια ευρώ. Εν τέλει μέχρι σήμερα το έργο έχει κοστίσει 185 εκατομμύρια ευρώ και έχει ολοκληρωθεί κατά 60%. Για την αποπεράτωση του έργου απαιτούνται ακόμα 150 εκατομμύρια ευρώ, δίνοντας σύνολο 335 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή 6 φορές επάνω από τον αρχικό προϋπολογισμό! Δεν πρέπει να ξεχνάμε οι ταμιευτήρες Κρεμαστών, Καστρακίου και Στράτου που κατασκευάστηκαν την περίοδο 1960–1980, αποτελούν ένα σύστημα σε σειρά, με τον πρώτο ταμιευτήρα να έχει δυνατότητα υπερετήσιας διαχείρισης της λεκάνης απορροής του Αχελώου. Παρά τις θετικές από πολλές απόψεις συνέπειες τους, εντούτοις σημειώνονται έντονες πιέσεις στο οικοσύστημά των εκβολών. Εκτός από τα παραπάνω έργα που ανήκουν στη ΔΕΗ, έχουν αρχίσει να κατασκευάζονται φράγματα και υδροηλεκτρικά έργα στον Αχελώο από ιδιωτικές εταιρείες -με κυριότερα αυτά στη Δαφνοζωνάρα και προσεχώςστο Αυλάκι.Τα έργα στον άνω ρου του Αχελώου, σαν μέρος του σχεδίου της εκτροπής του, θα αποτελέσουν το τελειωτικό χτύπημα στη λειτουργία του δεύτερου σε μήκος ποταμού τηςχώρας, μετατρέποντάς τον οριστικά σε ένα άθροισμα φραγμάτων και τεχνητών λιμνών.Υπάρχει κίνδυνος καταστροφής του οικοσυστήματος του ποταμού, αλλαγή του μικροκλίματος και τεράστιες επιπτώσεις στις παρόχθιες περιοχές-ιδιαίτερα στις αρδευόμενες περιοχές και στις περιοχές της εκβολής του Αχελώου στην Αιτωλοακαρνανία
Για όλους τουςπαραπάνω λόγους το ΤΕΕ Π/ΤΑιτ/νίας πιστεύει ότι η μόνη ενδεδειγμένη λύση είναι να ακυρωθεί οριστικά η εκτροπή και όλα τα έργα που συνδέονται με αυτήν και ναδρομολογηθεί η οικολογική αποκατάσταση των περιοχών που έχουν πληγεί.
