Ομιλία Δημήτρη Κωνσταντόπουλου, Εισηγητή του Κινήματος Αλλαγής επί του Νομοσχεδίου του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για την Κύρωση της συμφωνίας παράτασης του Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής σχετικά με την επιβολή εισαγωγικών περιορισμών σε κατηγορίες ελληνικού αρχαιολογικού και βυζαντινού εκκλησιαστικού εθνολογικού υλικού μέχρι και τον 15ο αιώνα μ.Χ.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Το παρόν Νομοσχέδιο αφορά την κύρωση της συμφωνίας για παράταση του Μνημονίου Συνεργασίας Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, σχετικά με την επιβολή εισαγωγικών περιορισμών σε ελληνικό αρχαιολογικό και βυζαντινό εκκλησιαστικό εθνολογικό υλικό μέχρι και τον 15ο αιώνα μ.Χ.
Το Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, υπεγράφη στο Μουσείο της Ακρόπολης στις 17 Ιουλίου 2011 και κυρώθηκε με τον ν. 4026/2011.
Είναι το αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας που ανέλαβε η Κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ Γιώργου Παπανδρέου το 2010 σε εφαρμογή του άρθρου 9 της Συνθήκης της Unesco για την παρεμπόδιση και πρόληψη της παράνομης εισαγωγής, εξαγωγής και μεταβίβασης της κυριότητας πολιτιστικών αγαθών.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Όλοι γνωρίζουμε το τεράστιο πρόβλημα των λαθραίων ανασκαφών στη χώρα μας.
Των λεηλασιών άγνωστων αρχαιολογικών χώρων.
Της κλοπής, παράνομης εμπορίας και διακίνησης ελληνικών αρχαιοτήτων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Ιδίως δε στην Αμερική, η διακίνηση ελληνικών αρχαιολογικών αντικειμένων έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις.
Κομμάτια της πολιτιστικής μας κληρονομιάς γίνονται αντικείμενο εμπορίας ακόμα και από μεγάλους οίκους δημοπρασιών.
Η διεκδίκηση των αρχαιοτήτων αυτών από το Ελληνικό Δημόσιο δεν είναι μια διαδικασία εύκολη, ούτε αυτονόητη.
Γι’αυτό το λόγο αποκτούν ιδιαίτερη σημασία συμφωνίες σαν κι αυτή με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Όπως αντίστοιχα έχουν συναφθεί και με άλλες χώρες, όπως η Ελβετία.
Το Μνημόνιο Συνεργασίας Ελλάδας και Η.Π.Α. είχε σαν βασικό περιεχόμενο την υποχρέωση των αμερικάνικων τελωνείων να κάνουν αυστηρούς ελέγχους στην εισαγωγή ελληνικών πολιτιστικών αγαθών στο αμερικανικό έδαφος.
Για να επιτευχθεί αυτό, ήδη από την 1-12-2011 τα αμερικανικά Υπουργεία Εθνικής Ασφαλείας και Οικονομικών προσέθεσαν στον Ομοσπονδιακό Κατάλογο τα απαγορευμένα προς εισαγωγή πολιτιστικά αγαθά από το 20.000 π.Χ. μέχρι τον 15ο αι. μ.Χ., που περιελήφθησαν στο πλαίσιο της διακρατικής Συμφωνίας.
Έτσι, σε εκτέλεση της Σύμβασης αυτής, εφόσον εντοπίζονται τέτοια αντικείμενα, οι αμερικανικές αρχές προχωρούν στην κατάσχεσή τους και στην ενημέρωση της Ελλάδας ώστε να κινηθούν οι διαδικασίες και τα αντικείμενα να επιστραφούν.
Και πράγματι έως και σήμερα, η συμφωνία έχει λειτουργήσει.
Πολιτιστικά αγαθά που έχουν εντοπιστεί να βρίσκονται παρανόμως στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιστραφεί στη χώρα μας.
Συγκεκριμένα, από την έναρξη ισχύος του Μνημονίου Συνεργασίας έχουν γίνει οι παρακάτω επαναπατρισμοί:
-5 Αργυρά νομίσματα που κατασχέθηκαν στην Νέα Υόρκη το 2014.
-Τμήμα μαρμάρινης σαρκοφάγου που κατασχέθηκε το 2017.
-10 αργυρά νομίσματα που κατασχέθηκαν στο Σαν Φρανσίσκο και επαναπατρίστηκαν τον Ιούνιο του 2019.
Επίσης η Ελληνική πλευρά έχει προβεί σε δύο διεκδικήσεις μέσω των διωκτικών αρχών εντός του 2019:
α. ενός χρυσού περίαπτου που προέρχεται από το Μουσείο της Κομοτηνής και εντοπίστηκε σε δημοπρασία στις Η.Π.Α.
β. ενός χρυσού νομίσματος που συνδέεται με γνωστή υπόθεση αρχαιοκαπηλίας και διακινήθηκε από οίκο δημοπρασιών στις Η.Π.Α.
Και στις δύο αυτές περιπτώσεις έχουν επιληφθεί οι αμερικανικές αρχές, ώστε να μην δημοπρατηθούν και αναμένουμε την εξέλιξη των διαδικασιών.
Πολύ σημαντικό είναι επίσης να τονιστεί, ότι σε εφαρμογή του Μνημονίου Συνεργασίας Ελλάδας και ΗΠΑ, η χώρα μας ανέλαβε την υποχρέωση να προβεί σε καταγραφή ιδιωτικών συλλογών, εκκλησιών, αρχαιολογικών χώρων καθώς και να λάβει μέτρα που θα περιόριζαν τη διακίνηση των αρχαιοτήτων.
Η προσπάθεια αυτή για καταγραφή και ψηφιοποίηση των ακατάγραφων αλλά και καταγεγραμμένων κινητών μνημείων και χώρων πράγματι ξεκίνησε, και σε αυτή συνέβαλαν καθοριστικά δύο μεγάλης εμβέλειας έργα ψηφιοποίησης που χρηματοδοτήθηκαν από ευρωπαϊκούς πόρους.
1ον, το «Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο» και
2ον, το έργο «Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Συλλογών των Κινητών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και Ανάπτυξη Πληροφοριακού Συστήματος του Εθνικού Αρχείου Μνημείων».
Ωστόσο, το μεγάλο αυτό έργο της καταγραφής των ελληνικών πολιτιστικών αγαθών και χώρων ουσιαστικά σταμάτησε μετά την απομάκρυνση των εργαζομένων σε αυτά από την Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, όπως ανέφερα και στην τοποθέτησή μου στην Επιτροπή.
Και αναμένουμε από την Υπουργό να μας δώσει συγκεκριμένη ενημέρωση για την πορεία των έργων αυτών.
Να θυμίσω επίσης, ότι με τη Σύμβαση, συμφωνήθηκε η συνεργασία των δύο χωρών για πολιτιστικούς, εκπαιδευτικούς και επιστημονικούς σκοπούς με δανεισμό πολιτιστικών έργων σε μουσεία της Αμεριικής, χορήγηση αδειών σε ακαδημαϊκούς και επιμελητές μουσείων για φωτογράφιση έργων σε μουσεία κ.ά.
Και στους τομείς αυτούς, θα ήταν χρήσιμο να έχουμε ενημέρωση από το Υπουργείο Πολιτισμού για το πώς εξελίσσεται η συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Από όσα προαναφέρθηκαν, γίνεται σαφές ότι το Μνημόνιο Συνεργασίας Ελλάδας και ΗΠΑ με στόχο την πάταξη της αρχαιοκαπηλίας και της παράνομης διακίνησης της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς ήταν μια συμφωνία θετική για την Ελλάδα, η οποία θα έπρεπε να ισχύει για δεκαετίες και όχι μόνο για 5 χρόνια.
Τα αποτελέσματά της φάνηκαν γρήγορα, γι’αυτό και το Υπουργείο Πολιτισμού υπέβαλε το 2016 αίτημα για την παράτασή της κατά 5 έτη.
Το αίτημα έγινε δεκτό από τις Η.Π.Α. και ακολούθησε η ανταλλαγή ρηματικών διακοινώσεων μεταξύ της Πρεσβείας των Η.Π.Α. στην Αθήνα και του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών.
Συμφωνήθηκε μάλιστα, προκειμένου να μην υπάρξει κενό στην προστασία των ελληνικών αρχαιοτήτων, να ξεκινήσει να ισχύει αμέσως προσωρινά η παράταση.
Και οριστικά να ισχύσει μετά την κύρωση της Συμφωνίας στη Βουλή.
Ωστόσο αγαπητοί συνάδελφοι, τότε ακριβώς, το 2016 που η Συμφωνία τέθηκε και πάλι προς συζήτηση, ήταν η κατάλληλη χρονική στιγμή, που το Υπουργείο Πολιτισμού θα έπρεπε να διεκδικήσει ακόμα περισσότερα για τη χώρα μας.
Έπρεπε να ζητήσει την παράταση της συμφωνίας για πολλά περισσότερα από 5 έτη.
Έπρεπε ακόμη να ζητήσει την επέκταση της περιόδου προστασίας και σε πολιτιστικά αγαθά έως και τη σύσταση του σύγχρονου ελληνικού κράτους.
Δεν το έπραξε.
Όπως και δε φρόντισε για την κύρωση της Συμφωνίας στη Βουλή, η οποία έρχεται τελικά σήμερα προς κύρωση, τρία χρόνια μετά.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Το Κίνημα Αλλαγής ψηφίζει θετικά το Νομοσχέδιο.
Είναι απολύτως επείγον να κυρωθεί η παράταση ισχύος του Μνημονίου Συνεργασίας, που συνεισφέρει στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας.
Ολοκληρώνοντας,
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Βιώνουμε τις τελευταίες μέρες τα αποτελέσματα της παράνομης εισβολής της Τουρκίας στη Συρία, την οποία καταδικάζουμε απερίφραστα.
Ανθρώπινες ζωές χάνονται και βρισκόμαστε μπροστά στη δημιουργία ενός νέου προσφυγικού κύματος.
Η Τουρκία παραβιάζει κάθε έννοια διεθνούς δικαίου και είναι ώρα η Ευρωπαϊκή Ένωση και η διεθνής κοινότητα να λάβει μέτρα σε βάρος της.
Πρέπει επιτέλους να μπει φραγμός στην τουρκική επιθετικότητα.
Πρέπει επιτέλους η Ευρώπη να βάλει τέλος στον τουρκικό επεκτατισμό.
sinidisi.gr
