Του Νίκου Ιγγλέση

Μετά πέντε χρόνια, η κυβέρνηση Μητσοτάκη κατάφερε, για το 2024, να εμφανίσει ένα πλεόνασμα 3,2 δις ευρώ ή 1,3% του ΑΕΠ στο Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης. Από τα 3,2 δις, τα 2  είναι το πλεόνασμα του προϋπολογισμού της Κεντρικής Κυβέρνησης και το 1,2 δις αυτό των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Το περίεργο είναι ότι στον προϋπολογισμό του 2025, που είχε κατατεθεί τον περασμένο Νοέμβριο στη Βουλή, υπήρχε η εκτίμηση ότι το 2024 θα έκλεινε με έλλειμμα 1,7 δις ή 0,7% του ΑΕΠ. Τί άλλαξε μέσα στο τελευταίο δίμηνο του περασμένου χρόνου και βρέθηκαν επιπλέον 4,9 δις και το έλλειμμα έγινε πλεόνασμα; Ποιοι ετεροχρονισμοί εσόδων και δαπανών έγιναν;

Διθυραμβικές δηλώσεις ακολούθησαν την ανακοίνωση για το πλεόνασμα από την Κυβέρνηση και τα «παπαγαλάκια» της στα μέσα ενημέρωσης. Συνειδητά ορισμένοι αναφέρθηκαν και στο πρωτογενές αποτέλεσμα ή ισοζύγιο (που παραπλανητικά αποκαλούν πρωτογενές πλεόνασμα) ύψους 11,4 δις ή 4,8% του ΑΕΠ για να δημιουργήσουν εντυπώσεις περίπου οικονομικού θριάμβου. Απ’ την άλλη πολλοί, μάλλον άσχετοι, κατηγόρησαν την Κυβέρνηση για «ματωμένα υπερπλεονάσματα». Μόνο που στο πρωτογενές αποτέλεσμα δεν υπολογίζεται η πληρωμή των τόκων του δημόσιου χρέους, που ανήλθε σε 8,2 δις ευρώ το 2024. ΟΙ τόκοι αυξάνονται από χρόνο σε χρόνο (ήταν μόνο 4,5 δις το 2021). Αν λοιπόν από τα 11,4 δις αφαιρεθούν οι τόκοι, το πλεόνασμα περιορίζεται στα 3,2 δις.

Το περυσινό πλεόνασμα οφείλεται στη μείωση των δαπανών κατά 1,5% του ΑΕΠ (από 49,5% το 2023 σε 48% το 2024) και στην αύξηση των εσόδων κατά 1,1% (από 48,2% το 2023 σε 49,3% το 2024). Η αύξηση των εσόδων, κατά 8,7 δις το 2024, προέρχεται κυρίως από τον πληθωρισμό (+2,6% το 2024) σε συνδυασμό με τη διατήρηση αμετάβλητων των φορολογικών συντελεστών (ιδίως του ΦΠΑ) καθώς και από τον εντοπισμό, μέσω των ψηφιακών μέσων, φορολογητέας ύλης (φοροδιαφυγή).

Το Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης, ως ποσοστό του ΑΕΠ, ήταν έντονα ελλειμματικό τα πρώτα χρόνια των μνημονίων:

2010        -10,9%

2011        -10,2%  

2012        -8,8%

2013        -13,1%

2014        -3,6%

2015        -5,6%  

Στη συνέχεια εμφανίστηκε ελαφρά πλεονασματικό:

2016        +0,5%

2017        +0,6%

2018/19  +0,9%

Μετά ήλθαν τα lockdown και το έλλειμμα εκτινάχθηκε πάλι στα επίπεδα των μνημονίων:

2020         -9,8%  

2021          -7,1%

2022          -2,5%

2023          -1,4%

Σημειώνεται ότι όποτε εμφανίζεται δημοσιονομικό έλλειμμα αυτό υποχρεωτικά καλύπτεται από πρόσθετο δανεισμό που αυξάνει περαιτέρω το δημόσιο χρέος, αφού μέσα στην Ευρωζώνη ένα κράτος δεν μπορεί να εκδώσει νέο χρήμα.

Το 2024, από τα 27 κράτη της ΕΕ τα 21 εμφάνισαν έλλειμμα στο Ισοζύγιό τους και από αυτά 12 είχαν έλλειμμα ίσο ή μεγαλύτερο του 3% του ΑΕΠ τους. Ενδεικτικά:

– Ρουμανία        -9,3%  

– Πολωνία         -6,6%,

– Γαλλία             -5,8%

– Ουγγαρία        -4,9%

– Αυστρία           -4,7%

– Βέλγιο             -4,5%

– Φιλανδία         -4,4%

– Ιταλία               -3,4%

– Ισπανία           -3,2%

– Βουλγαρία      -3%

– Γερμανία         -2,8%   

Στις 6 μικρές χώρες με πλεονασματικό Ισοζύγιο περιλαμβάνονται η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα.

Απ’ όλα τα ανωτέρω είναι φανερό ότι η Συνθήκη του Μάαστριχτ και το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης που προέβλεπαν δημοσιονομικό έλλειμμα μέχρι 3% του ΑΕΠ έχουν ουσιαστικά ακυρωθεί.

Η εθνική ρήτρα διαφυγής – ReArm EU

Πού μπορεί να διαθέσει η Κυβέρνηση τα 2 δις του πλεονάσματος που προέκυψε το 2024; Μπορεί να τα διαθέσει όπου θέλει; Η απάντηση είναι όχι εκτός από ένα μικρό τμήμα τους. Η Ελλάδα όπως και οι άλλες χώρες της ΕΕ δεσμεύονται να μην υπερβούν το ετήσιο ύψος δαπανών που έχει εγκριθεί από την Κομισιόν. Μετά ακολουθεί «ο κόφτης δαπανών». Γι’ αυτό ο κ. Μητσοτάκης εξήγγειλε τη χορήγηση ενός ενοικίου μέχρι 800 ευρώ και ένα επίδομα 250 ευρώ στους χαμηλοσυνταξιούχους που θα δοθούν, όμως, στο τέλος του 2025. Τα δύο αυτά μέτρα έχουν συνολικό κόστος για τον προϋπολογισμό μόνο 590 εκατ. ευρώ. Το υπόλοιπο από τα 2 δις του πλεονάσματος που θα πάει;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ωθούμενη από μια αντιρωσική υστερία και φοβούμενη τη διαφαινόμενη αμερικανική αποστασιοποίηση, αποφάσισε την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της για την απόκτηση στρατηγικής αυτονομίας. Στο σχέδιο «ReArm EU 2030» προβλέπονται συνολικές δαπάνες 800 δις ευρώ, από τις οποίες τα 650 δις θα προέλθουν από τους προϋπολογισμούς των κρατών-μελών και τα 150 δις από δάνεια της ΕΕ. Όπως γίνεται αντιληπτό τα 650 δις θα προκαλέσουν εκτίναξη των ελλειμμάτων. Γι’ αυτό ενεργοποιήθηκε ξανά «η εθνική ρήτρα διαφυγής», όπως είχε γίνει και την περίοδο της Covid-19.

Η ρήτρα αυτή επιτρέπει σε κάθε κράτος, για την περίοδο 2025-2028, να αυξήσει, αποκλειστικά για αμυντικές δαπάνες, το ετήσιο έλλειμμά του μέχρι 1,5% του ΑΕΠ χωρίς αυτό να υπολογίζεται στο δημοσιονομικό Ισοζύγιό του. Έτσι, το επιπλέον έλλειμμα θα γίνει τυπικά «αόρατο». Βεβαίως αυτό το έλλειμμα, εφ’ όσον χρηματοδοτείται με δανεικά, θα αυξήσει το δημόσιο χρέος και άρα τους τόκους που πληρώνονται γι’ αυτό. Φαύλος κύκλος.

Οι χώρες με χαμηλό έλλειμμα και χαμηλό χρέος θα κάνουν χρήση της «εθνικής ρήτρας διαφυγής». Αντίθετα, χώρες με υψηλό έλλειμμα ή χρέος θα είναι ιδιαίτερα φειδωλές. Η Ελλάδα με ΑΕΠ 237,5 δις (2024) μπορεί, θεωρητικώς, να πραγματοποιήσει κατ’ έτος και επί πέντε χρόνια πρόσθετες αμυντικές δαπάνες 3,5 δις. Στην πράξη δε θα συμβεί κάτι τέτοιο, παρά τις τεράστιες ανάγκες που υπαγορεύει η τουρκική απειλή. Όπως δήλωσε, σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κ. Πιερρακάκης για το 2025 και 2026 προβλέπεται να ενεργοποιηθεί η ρήτρα για 500 εκατ. που αφορούν συγκεκριμένες αμυντικές δαπάνες που έχουν ήδη προγραμματιστεί. Μόνο αυτά τα 500 εκατ. θα εξαιρούνται από τον υπολογισμό του ύψους των δαπανών. Υπάρχει, βλέπετε, ο «μπαμπούλας του χρέους».

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η Γερμανία με ΑΕΠ 4.305 δις μπορεί, με την «εθνική ρήτρα διαφυγής» να εξαιρεί από το έλλειμμά της ετήσιες αμυντικές δαπάνες 64,5 δις ευρώ. Κάπως έτσι φαίνεται ότι θα γίνει ο επανεξοπλισμός της.

Μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ιδιαίτερα μέσα στην Ευρωζώνη η Ελλάδα έχει εκχωρήσει το μεγαλύτερο μέρος τής εθνικής κυριαρχίας της στην υπερκυβέρνηση των Βρυξελλών. Ο προϋπολογισμός της χώρας μας πρέπει να εγκριθεί από την Κομισιόν πριν κατατεθεί στη Βουλή, δεν υπάρχει ανεξάρτητη δημοσιονομική, νομισματική, επενδυτική και εμπορική πολιτική. Ακόμη και μια μεγάλη ιδιωτική τράπεζα ζήτησε, πρόσφατα, την άδεια της ΕΚΤ για να πληρώσει το μέρισμα στους μετόχους της.

Αυτή η εξάρτηση είναι το βασικό πρόβλημα της Ελλάδας. Αυτό πρέπει να κατανοήσουν οι κάθε κατηγορίας ευρωλάγνοι που «στην άμμο κτίζουν παλάτια».

Υ.Γ. Ο Τζορτζ Φρίντμαν, ιδρυτής της αμερικανικής εταιρείας γεωπολιτικών αναλύσεων Stratfor, είχε παλαιότερα γράψει: «Η οικονομική κρίση του 2008 έκανε τον κόσμο να συνειδητοποιήσει τη σημασία της εθνικής κυριαρχίας. Μια χώρα που δεν ελέγχει το χρηματοπιστωτικό της σύστημα ή το ίδιο το νόμισμά της είναι βαθιά ευάλωτη στις πράξεις άλλων χωρών. Ένα έθνος που δεν ελέγχει το χρηματοπιστωτικό του σύστημα έχει χάσει την κυριαρχία του».

 Πηγή : www.ellinikiantistasi.gr