Την ώρα που οι δείκτες PMI υποδηλώνουν ότι η οικονομία στην Ευρώπη βρίσκεται σε ύφεση αυτή τη στιγμή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχωρά σε μία σπάνια προειδοποίηση, αντικατοπτρίζοντας τις ανησυχίες για όσα έρχονται τόσο σε οικονομικό και δημοσιονομικό επίπεδο, όσο και στις αγορές.
Ο σύνθετος PMI υποχώρησε σε χαμηλό δέκα μηνών, στο 48,1 τον Νοέμβριο, από 50 τον Οκτώβριο, ενώ στην Έκθεση για τη Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα, η ΕΚΤ έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για πιθανή αναζωπύρωση του εκρηκτικού κοκτέιλ αδυναμιών της Ευρωζώνης, όπως η αναιμική ανάπτυξη, ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός και τα υψηλά χρέη, που οδήγησαν στην κρίση χρέους της περασμένης δεκαετίας.
Η ΕΚΤ τόνισε ότι η οικονομική στασιμότητα και η αδυναμία της Ευρωζώνης να ανακάμψει, αποτελούν σήμερα μεγαλύτερες απειλές από τον πληθωρισμό. Προειδοποίησε δε, πως αν τα προβλήματα της Ευρωζώνης συνδυαστούν με νέο γενικευμένο εμπορικό πόλεμο, τότε είναι πολύ πιθανό να γυρίσουμε χρόνια πίσω και να ζήσουμε ξανά μία κρίση, όπως αυτή που πρωταγωνίστησε η Ελλάδα και που λίγο έλλειψε να οδηγήσει στη διάσπαση του ευρώ.
Οι νέες προβλέψεις των αναλυτών της ΕΚΤ θα είναι διαθέσιμες για τους επικεφαλής των εθνικών κεντρικών τραπεζών στη συνεδρίαση της 12ης Δεκεμβρίου, όταν εκτιμάται ότι θα αποφασιστεί μία ακόμη μείωση επιτοκίων. Στις αμέσως προηγούμενες προβλέψεις, η ΕΚΤ τοποθετούσε την ανάπτυξη της Ευρωζώνης στο πενιχρό 0,8% φέτος και στο 1,3% το 2025, ωστόσο, μετά τα νέα στοιχεία για τους δείκτες PMI, που δημοσιεύθηκαν την Παρασκευή, είναι πολύ πιθανό να υποβαθμιστούν.
Όμως ίσως πιο σημαντική ακόμα είναι η ειδική αναφορά της ΕΚΤ στην αυξημένη μεταβλητότητα που παρατηρείται τους τελευταίους μήνες στις αγορές, καθώς και η εκτίμησή της ότι θα δούμε μεγαλύτερες διακυμάνσεις, λόγω των υψηλών αποτιμήσεων και της συγκέντρωσης των κινδύνων. Μάλιστα, η ΕΚΤ δε διστάζει να κάνει λόγο για «φούσκα» στα χρηματιστήρια, η οποία μπορεί να σκάσει ανεξέλεγκτα, εξαιτίας του γεγονότος ότι οι αγορές σήμερα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από λίγους τεχνολογικούς κολοσσούς που ωφελούνται από τη μανία για την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Την ίδια ώρα, στα προβλήματα της οικονομικής στασιμότητας, των ελλειμμάτων και των χρεών που πρέπει να αποπληρωθούν με αυξημένα επιτόκια, ήρθαν να προστεθούν οι σοβαρές ανησυχίες, που εκφράζονται μάλιστα από τα πιο επίσημα χείλη, για τις αναταράξεις που ενδέχεται να προκληθούν στο διεθνές εμπόριο στην περίπτωση που ξεκινήσει ένα ντόμινο δασμών.
Στις 13 Νοεμβρίου, ο Μάριο Ντράγκι προειδοποίησε ότι η Ευρώπη κινδυνεύει να βρεθεί για δεύτερη φορά στη μέση ενός εμπορικού πολέμου ΗΠΑ - Κίνας, τονίζοντας ότι ο Αμερικανός πρόεδρος θα πιέσει την Ευρώπη να επιλέξει μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων. Σε κάθε περίπτωση, σημείωσε ο Ντράγκι, θα οδηγηθούμε σε ένα περιβάλλον περισσότερων δασμών και θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι.
Είναι σαφές ότι το outlook για την ευρωπαϊκή οικονομία είναι λιγότερο ξεκάθαρο, ακριβώς γιατί υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα αναφορικά με τους δασμούς που τελικά θα επιβληθούν αλλά και με τη γενικότερη επιδείνωση των συνθηκών στο παγκόσμιο εμπόριο, που αν συμβεί θα πλήξει αισθητά χώρες όπως η Γερμανία αλλά και ολόκληρη την Ένωση. Γι’ αυτόν τον λόγο, πληροφορίες αναφέρουν ότι τόσο στη Φρανκφούρτη, που είναι η έδρα της ΕΚΤ, όσο και στις Βρυξέλλες, βρίσκονται σε εξέλιξη διαβουλεύσεις, έτσι ώστε να καταρτιστεί ένα σχέδιο που θα προβλέπει όλα τα ενδεχόμενα.
Είναι, επίσης, δεδομένο ότι η Ευρώπη θα προσπαθήσει να βρει τη χρυσή τομή με την κυβέρνηση Τραμπ, με στόχο να μην ξεκινήσει τελικά ένα διεθνές ντόμινο δασμών. Η ΕΚΤ, από την πλευρά της, αναμένεται να συνεχίσει τις μειώσεις επιτοκίων με αποτέλεσμα να βρεθεί αρκετά μπροστά από τη Fed. Η εξέλιξη αυτή θα οδηγήσει σε αποδυνάμωση το ευρώ έναντι του δολαρίου και αυτός ίσως είναι ένας από τους παράγοντες που μπορούν να αντισταθμίσουν τον αντίκτυπο πιθανής επιβολής δασμών.
Η παρατεταμένη οικονομική στασιμότητα και ο, σχεδόν μόνιμος, φόβος της ύφεσης, σε συνδυασμό με τη μεγάλη ανάγκη που έχει η Ευρώπη για έργα υποδομών και έργα πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, δημιουργούν μία ακόμη μεγάλη εστία αβεβαιότητας. Μην ξεχνάμε ότι πρόσφατα το ΔΝΤ αναφέρθηκε στο ζοφερό outlook για τα δημοσιονομικά της Ευρωζώνης, προβλέποντας ότι το χρέος της Γαλλίας θα εκτιναχθεί στο 124,1% του ΑΕΠ έως το 2029, της Ιταλίας στο 142,3% και του Βελγίου στο 119%.
Νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, οι επικεφαλής ευρωπαϊκών τεχνολογικών εταιρειών, απεύθυναν έκκληση προς όλες τις χώρες-μέλη της Ευρώπης να λάβουν τολμηρά και επιθετικά μέτρα για να αντιμετωπίσουν την απόλυτη κυριαρχία των big techs των ΗΠΑ. Οι ίδιοι πιστεύουν ότι η μόνη λύση για την Ευρώπη είναι να υιοθετήσει μία δική της στρατηγική τύπου «Πρώτα η Ευρώπη».
Για την ιστορία, να πούμε ότι τον Μάρτιο του 2018 ο Τραμπ επέβαλε δασμούς 25% στις εισαγωγές χάλυβα και 10% στις εισαγωγές αλουμινίου από την Ευρώπη. Η Ευρώπη απάντησε, επιβάλλοντας δασμούς ύψους 3 δισ. δολαρίων σε προϊόντα, όπως το ουίσκι Bourbon και οι μοτοσικλέτες Harley Davidson. Οι δασμοί αντικαταστάθηκαν το 2022 από ένα σύστημα ποσόστωσης.
Επίσης, το 2018, ο Τραμπ απείλησε να επιβάλει δασμούς 20% σε όλα τα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα, κάτι που δεν εφαρμόστηκε καθώς το καλοκαίρι του ίδιου έτους οι δύο πλευρές έφτασαν σε εμπορική συμφωνία για την αύξηση των ευρωπαϊκών εισαγωγών LNG και σόγιας από τις ΗΠΑ. Το 2019, η αμερικανική κυβέρνηση επέβαλε δασμούς σε γαλλικά πολυτελή προϊόντα, σε απάντηση του φόρου που θα εφάρμοζε η Γαλλία σε ψηφιακές υπηρεσίες. Οι δασμοί αναστάλθηκαν το 2021 αλλά η Γαλλία ετοιμάζεται αν αυξήσει τον φόρο από το 3% στο 5%.
