ΕΡΩΤΗΣΗ
Θεσσαλονίκη, 11/12/2023
Της: Μαρίας Αθανασίου, Βουλευτού Β2' Δυτικού Τομέα Αθηνών
ΠΡΟΣ: Τον κ. Υπουργό Δικαιοσύνης
Τον κ. Υπουργό Υγείας
ΘΕΜΑ: «Διεθνές σκάνδαλο εμπορίου βρεφών με σκλάβες παρένθετες μητέρες στην Κρήτη με την εμπλοκή της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής: η Ελλάδα κατέστη προορισμός παράνομου αναπαραγωγικού τουρισμού»
Κύριοι Υπουργοί,
Σύμφωνα με δημοσιεύματα του διεθνούς τύπου, η Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες έχει αποκτήσει τη φήμη του κορυφαίου διεθνούς προορισμού για θεραπείες γονιμότητας και υπηρεσίες παρένθετης μητρότητας. Το σκανδαλωδώς ευνοϊκό νομικό πλαίσιο βρίσκεται πίσω από την άνοδο της Ελλάδας στην κορυφή της πυραμίδας του “αναπαραγωγικού τουρισμού”: η επιλογή φύλου είναι νόμιμη στη χώρα μας και οι γυναίκες έως 54 ετών μπορούν να λάβουν θεραπείες γονιμότητας, ενώ άλλες χώρες έχουν πολύ χαμηλότερο όριο ηλικίας. Επίσης, για όσους αναζητούν δωρεά ωαρίων, στην Ελλάδα η ταυτότητα της δότριας παραμένει μόνιμα ανώνυμη, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο τα παιδιά μπορούν να μάθουν την ταυτότητα της βιολογικής τους μητέρας, όταν γίνουν 18 ετών. Επιπρόσθετα, στην Ελλάδα δεν απαιτείται τα έμβρυα να έχουν οποιαδήποτε βιολογική σχέση με κάποιον από τους δύο υποψήφιους γονείς, ενώ ορισμένες από τις χώρες καταγωγής των πελατών θα διαφωνούσαν με αυτό. Η Ελλάδα μάλιστα το 2014 προχώρησε σε περαιτέρω χαλάρωση των κανονισμών που διέπουν την πρακτική αυτή, όταν κατάργησε την απαίτηση όσων αναζητούν υπηρεσίες παρένθετης μητρότητας να έχουν μόνιμη διεύθυνση στη χώρα. Ήταν θέμα χρόνου το απαράδεκτο αυτό νομικό πλαίσιο μετατροπής ευάλωτων γυναικών σε νοικιασμένες μήτρες από διεθνείς πελάτες που επιθυμούν να παραβούν τον νόμο στις χώρες τους, να οδηγήσει στη δημιουργία εγκληματικών δικτύων: το Αύγουστο του 2023 η Ελληνική Αστυνομία ανακοίνωσε ευρείας κλίμακας επιχείρηση με την οποία συνελήφθησαν 8 άτομα Κλινικής Γονιμότητας διεθνούς φήμης με έδρα την Κρήτη σε βάρος των οποίων σχηματίσθηκε δικογραφία για - κατά περίπτωση - συγκρότηση και ένταξη σε εγκληματική οργάνωση, εμπορία ανθρώπων, μεσολάβηση σε υιοθεσία ανηλίκου κατ' επάγγελμα, παραβάσεις του νόμου περί εφαρμογής της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, πλαστογραφία, διατάραξη οικογενειακής τάξης, απάτη, σωματική βλάβη και παράβαση της νομοθεσίας για τα ναρκωτικά.
Η εγκληματική οργάνωση φέρεται επί μία δεκαετία να εξαπάτησε περί τα 400 ζευγάρια και να εκμεταλλεύτηκε 200 παρένθετες γυναίκες και δότριες ωαρίων. Το όφελος που αποκόμιζε ανά πρόγραμμα παρένθετης μητρότητας κυμαινόταν συνήθως από 70.000 έως 100.000 ευρώ, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις άγγιζε και τις 120.000 ευρώ.
Στη συγκεκριμένη κλινική είχε επιβληθεί στις 23/7/2020 κατόπιν αυτοψίας από κλιμάκιο της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΑΙΥΑ) ποινή αναστολής της άδειας για έξι μήνες αλλά και πρόστιμο στον ιδιοκτήτη της, μέτρα που αμφότερα ουδέποτε εφαρμόστηκαν.
Μέλος του κλιμακίου που μειοψήφησε στην απόφαση αναστολής και επιβολής προστίμου ήταν ο Νικόλαος Βραχνής, κατοπινός πρόεδρος της ΕΑΙΥΑ επί των ημερών του οποίου δεν εφαρμόστηκε η απόφαση αναστολής και επιβολής προστίμου.
Αντιθέτως, με την υπογραφή του Νικολάου Βραχνή δημοσιεύεται στο ΦΕΚ 4967/22 Σεπτεμβρίου 2022 η ανανέωση της άδειας λειτουργίας του εν λόγω “Κέντρου Γονιμότητας” για τρία χρόνια.
Πρέπει να σημειωθεί πως σε αρκετά κράτη της Ε.Ε. οι συμφωνίες παρένθετης μητρότητας θεωρούνται άκυρες είτε επειδή ο νόμος απαγορεύει ρητώς τη συγκεκριμένη πρακτική, όπως π.χ. στη Γαλλία, στη Βουλγαρία, στη Μάλτα, στην Πορτογαλία, στην Ισπανία και στην Ιταλία είτε επειδή θεωρείται ότι το αντικείμενο της συμφωνίας είναι μη νόμιμο ή αντίθετο στα χρηστά ήθη, όπως συμβαίνει στο Βέλγιο, στη Γερμανία και στην Ελβετία. Άλλα κράτη δεν περιέχουν συγκεκριμένη νομοθετική πρόβλεψη για την παρένθετη μητρότητα, όπως η Τσεχία, η Κύπρος, η Εσθονία, η Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Σλοβακία, η Σλοβενία, ενώ κάποια άλλα κράτη απαγορεύουν την εμπορική παρένθετη μητρότητα, χωρίς όμως να ρυθμίζουν την αλτρουιστική παρένθετη μητρότητα. Αυτό ισχύει στη Δανία, την Ουγγαρία, την Ιρλανδία και τη Λετονία.
Στην Ολλανδία η αλτρουιστική παρένθετη μητρότητα, τη οποία υποτίθεται πως προάγει η ελληνική νομοθεσία επιτρέπεται υπό πολύ αυστηρές προϋποθέσεις, πρακτικά μόνο για ετερόφυλα ζευγάρια σε μια από τις 18 εξουσιοδοτημένες κλινικές, ενώ προβλέπονται και ποινικές κυρώσεις για κάποιες εκφάνσεις της παρένθετης μητρότητας.
Με δεδομένα τα παραπάνω,
Ερωτώνται οι κ. κ. Υπουργοί:
- Γιατί δεν υλοποιήθηκε ποτέ η αναστολή λειτουργίας του επίδικου “Κέντρου Γονιμότητας” από την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΑΙΥΑ), ποιοι θα μπορούσαν να ευθύνονται για αυτό και τι διοικητικές πειθαρχικές και γενικά νομικές ενέργειες έχετε πράξει προς αυτή την κατεύθυνση;
- Γιατί ανανεώθηκε η άδεια λειτουργίας του εν λόγω “Κέντρου”, ενώ είχαν διαπιστωθεί με την αυτοψία παραβιάσεις τις νομοθεσίας; Ποιες ήταν αυτές οι παραβιάσεις και πώς διαπιστώθηκε η τήρηση της νομοθεσίας, προκειμένου να ανανεωθεί η άδεια λειτουργίας του; Έγινε νέος επικαιροποιημένος έλεγχος;
- Γνώριζε η προηγούμενη πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας την εύνοια της ΕΑΙΥΑ προς το εν λόγω “Κέντρο”;
- Πώς είναι δυνατόν να υπηρετούν στην ΕΑΙΥΑ επιστήμονες που δραστηριοποιούνται σε ιδιωτικά κέντρα ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής; Δεν υπάρχει ασυμβίβαστο λόγω σύγκρουσης συμφερόντων;
- Ποιες νομοθετικές πρωτοβουλίες προτίθεστε να αναλάβετε για την αλλαγή του νομικού πλαισίου, προκειμένου να κατοχυρωθεί ο αλτρουιστικός χαρακτήρας της παρένθετης μητρότητας και το συμφέρον του παιδιού που πρόκειται να γεννηθεί και να διασφαλιστούν τα δικαιώματα ευάλωτων γυναικών που υποβιβάζονται σε νοικιασμένες μήτρες και σκλάβες αναπαραγωγής διεθνών πελατών, καθιστώντας την Ελλάδα χώρα παράνομου αναπαραγωγικού τουρισμού;
Η ερωτώσα Βουλευτής
ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ
ΘΕΜΑ: Απάντηση σε ερώτηση Βουλευτή
Σε απάντηση της με αρ. 2220/11.12.2023 ερώτησης, που κατατέθηκε στη Βουλή των Ελλήνων από την Βουλευτή κα Αθανασίου Μ., με θέμα «Διεθνές σκάνδαλο εμπορίου βρεφών με σκλάβες παρένθετες μητέρες στην Κρήτη με την εμπλοκή της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής: η Ελλάδα κατέστη προορισμός παράνομου αναπαραγωγικού τουρισμού», σας γνωρίζουμε τα εξής:
- Η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΑΙΥΑ) στο πλαίσιο του
εποπτικού της ρόλου επέβαλε με απόφασή της στη Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΜΙΥΑ) και Τράπεζα Κρυοσυντήρησης (ΤΚ) των Χανίων διοικητική κύρωση προστίμου ποσού 1.500,00 ευρώ και προσωρινής ανάκλησης της ισχύος της άδειας λειτουργίας της για περίοδο 6 μηνών. Η εν λόγω απόφαση ελήφθη σε συνεδρίαση της ΕΑΙΥΑ, επί Προεδρίας κας Σ. Κ., τον Αύγουστο του 2019 κατά πλειοψηφία, με ισχυρή ωστόσο μειοψηφία.
Η απόφαση δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ από την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, επί Προεδρίας κας Σ. Κ., στις 3 Σεπτεμβρίου 2020 (ΦΕΚ 3679/Β/3.9.2020), δηλαδή 13 μήνες αργότερα, οπότε και κατέστη την ίδια ημέρα εκτελεστή και εφαρμοστέα από την εν λόγω ΜΙΥΑ και ΤΚ στα Χανιά.
Στις 22 Οκτωβρίου 2020 με τη δημοσίευση του Ν. 4737/2020 (ΦΕΚ 204/Α/22.10.2020) ιδρύθηκε νέα Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, με διαφορετική δομή και νομική μορφή, οπότε και έπαυσε η λειτουργία της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής μέχρι τον νέο διορισμό των μελών του Εποπτικού Συμβουλίου πλέον της ΕΑΙΥΑ. Η νέα διοίκηση
Σελίδες απάντησης: 4
Σελίδες συνημμένων:
Σύνολο σελίδων: 4 της ΕΑΙΥΑ, με Πρόεδρο τον κ. Ν. Β., διορίστηκε στις 6 Μαΐου 2021 (ΦΕΚ 353/ΥΟΔΔ/06.05.2021), δηλαδή δύο μήνες μετά την παρέλευση των 6 μηνών της προσωρινής αναστολής λειτουργίας της εν λόγω ΜΙΥΑ και ΤΚ.
- Κατόπιν του υπ' αρ. πρωτ. 1030/30.05.2022 αιτήματος ανανέωσης άδειας λειτουργίας
της εν λόγω Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και Τράπεζας Κρυοσυντήρησης, επιτροπή αυτοψίας της ΕΑΙΥΑ διενήργησε στις 25.06.2022 αυτοψία στη ΜΙΥΑ και ΤΚ. Κατόπιν συμπληρωματικών εγγράφων που υπέβαλε η ΜΙΥΑ και της εισηγήσεως της επιτροπής αυτοψίας, το Εποπτικό Συμβούλιο της ΕΑΙΥΑ, επί Προεδρίας κ. Ν. Β., αποφάσισε την ανανέωση της άδειας λειτουργίας της καθώς πληρούνταν οι προϋποθέσεις του νόμου για την αδειοδότηση ΜΙΥΑ και ΤΚ.
Με την έναρξη διεξαγωγής προανάκρισης για διάφορα θέματος σε βάρος της ΜΙΥΑ και ΤΚ «ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ» και των υπευθύνων της, με απόφαση του Υπουργού Υγείας παύθηκε από τα καθήκοντα του Προέδρου της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ο κ. Ν. Β. και ανατέθηκε η άσκηση καθηκόντων Προέδρου στην Αν. Πρόεδρο κα Δ. Π., που αφορούν στην επίβλεψη των λειτουργικών αναγκών της Αρχής μέχρι τον ορισμό νέου Προέδρου, η οποία εξακολουθεί έως σήμερα να ασκεί καθήκοντα Πρόεδρου.
Η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, ενόψει της διεξαγόμενης προανάκρισης σχετικά με τη δραστηριότητα της Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και Τράπεζας Κρυοσυντήρησης στα Χανιά, ήταν εξ αρχής σε επαφή με τον Γυναικολόγο Αναπληρωτή Επιστημονικό Υπεύθυνο της Μονάδας, τους Εμβρυολόγους και το Διοικητικό προσωπικό, καθώς και με την Ελληνική Αστυνομία, και λήφθηκαν τα αναγκαία μέτρα για τη διαφύλαξη του γεννητικού υλικού που κρυοσυντηρούνταν στη Μονάδα, καθώς και την εκπλήρωση όλων των εν εξελίξει ιατρικών διαδικασιών.
Η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής στο πλαίσιο του εποπτικού της ρόλου ξεκίνησε τη διαδικασία ελέγχου για τη λειτουργία της εν λόγω Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και Τράπεζας Κρυοσυντήρησης. Λαμβάνοντας υπόψη τη διαπιστωθείσα έλλειψη της απαιτούμενης από τον νόμο διοικητικής και επιστημονικής στελέχωσης της Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και της Τράπεζας Κρυοσυντήρησης με την επωνυμία «ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΓΙΑΚΟΥΜΑΚΗ ΚΑΙ ΣΙΑ ΕΤΕΡΟΡΡΥΘΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» και διακριτικό τίτλο «ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ» και επειδή δεν συνέτρεχαν πλέον οι απαιτούμενες από τον νόμο προϋποθέσεις για τη χορήγηση άδειας λειτουργίας Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και Τράπεζας Κρυοσυντήρησης, αλλά και επειδή είχε παύσει η λειτουργία τόσο της ΜΙΥΑ όσο και της Τράπεζας Κρυοσυντήρησης, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφαλή διατήρηση του γεννητικού υλικού και των συνοδευόντων αυτών στοιχείων και εγγράφων, η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, επί Προεδρίας της Αν. Προέδρου κας Δ. Π., αποφάσισε 1) την προσωρινή ανάκληση της άδειας λειτουργίας της Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και Τράπεζας Κρυοσυντήρησης με την επωνυμία «ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΓΙΑΚΟΥΜΑΚΗ ΚΑΙ ΣΙΑ ΕΤΕΡΟΡΡΥΘΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» και διακριτικό τίτλο «ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ» για έξι (6) μήνες. Επίσης, η Αρχή αποφάσισε 2) την χωρίς υπαίτια καθυστέρηση μεταφορά α) του γεννητικού υλικού που βρίσκεται στην ΤΚ με την επωνυμία «Ιδιωτικό Ιατρείο Ιωάννη Γιακουμάκη και Σια Ε.Ε.» και δ.τ. «Μεσογειακό Ιατρείο Γονιμότητας», στις εγκαταστάσεις αυτού επί της οδού Ζυμβρακάκηδων 24 και Μπότσαρη, στα Χανιά (όπως αυτό έχει αποθηκευθεί και ευρίσκεται στο χώρο των άνω Μονάδων), στο Γενικό Νοσοκομείο Χανίων «Ο Άγιος Γεώργιος», σε ειδικά διαμορφωμένο και ασφαλή χώρο, καθώς και β) του σχετικού Αρχείου του εργαστηρίου που συνδέεται με το ως άνω υλικό, ως έχει και ευρίσκεται και γ) του αναγκαίου Ιατρικού Αρχείου των προσφευγόντων προς παροχή ιατρικών υπηρεσιών ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στην ως άνω Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και την Τράπεζα Κρυοσυντήρησης, ως έχουν και ευρίσκονται και την φύλαξη των ανωτέρω σε κατάλληλα διαμορφωμένο και ασφαλή χώρο στο ως άνω Νοσοκομείο, σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας και τους εποπτευόμενους από αυτό εμπλεκόμενους φορείς.
Στο πλαίσιο αυτό διενεργήθηκε, με την εποπτεία της ΕΑΙΥΑ, η ασφαλής μεταφορά του γεννητικού υλικού και των σχετικών αρχείων από την Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και Τράπεζα Κρυοσυντήρησης "ιδιωτικό ιατρείο I. Γιακουμάκη και Σια ΕΕ" με διακριτικό τίτλο " Μεσογειακό Ιατρείο Γονιμότητας" (Ζυμβακακήδων 24 και Μπότσαρη-Χανιά) στο Γενικό Νοσοκομείο Χανίων "ο Άγιος Γεώργιος", σε χώρο που διαμορφώθηκε σύμφωνα με όλους τους κανόνες ειδικά για το σκοπό αυτό και από 23.11.2023 έχει ξεκινήσει η απόδοση του γεννητικού υλικού στα ενδιαφερόμενα - υποβοηθούμενα πρόσωπα μετά από σχετική άδεια της ΕΑΙΥΑ.
- Η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής είναι επιφορτισμένη με την αδειοδότηση και εποπτεία των ΜΙΥΑ και των Τραπεζών Κρυοσυντήρησης, πραγματοποιεί ελέγχους, κάνει συστάσεις και κυρίως διασφαλίζει τη σωστή λειτουργία του πεδίου της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στη χώρα μας χωρίς να κάνει διακρίσεις ανάμεσα στις ΜΙΥΑ και ΤΚ.
- Σύμφωνα με το άρθρο 20 Ν. 3305/2005 ο Πρόεδρος, ο Αντιπρόεδρος και τα λοιπά μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΑΙΥΑ διορίζονται με απόφαση του Υπουργού Υγείας, με ισάριθμους αναπληρωτές, οι οποίοι πρέπει να διαθέτουν τις ίδιες ιδιότητες και προσόντα, οι
δύο εκ των οποίων πρέπει να είναι ιατροί του Εθνικού Συστήματος Υγείας ή μέλη ΔΕΠ Πανεπιστημιακού Ιδρύματος, κάτοχοι της ειδικότητας μαιευτικής-γυναικολογίας, με πείρα στην Ι.Υ.Α. και στους οποίους επιτρέπεται η άσκηση των λοιπών καθηκόντων τους. Και στην παρούσα σύνθεση της ΕΑΙΥΑ, τα περισσότερα μέλη είναι μέλη ΔΕΠ Πανεπιστημιακού ιδρύματος. - Μελετάται η πιθανότητα αναθεώρησης διαφόρων διατάξεων της σχετικής νομοθεσίας
της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για την παρένθετη μητρότητα. Σε κάθε περίπτωση το συμφέρον του παιδιού δεν θίγεται από νόμιμη εφαρμογή μεθόδου ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής παρένθετης μητρότητας. Η μέθοδος παρένθετης μητρότητας χρησιμοποιείται και από ημεδαπές ενδιαφερόμενες γυναίκες που δεν έχουν τη δυνατότητα για ιατρικούς λόγους να κυοφορήσουν και η μέθοδος αυτή αποτελεί τη μοναδική τους ελπίδα και δυνατότητα να αποκτήσουν τέκνο με ομόλογο γεννητικό υλικό.
Ο Υπουργός
Σπυρίδων-Αδωνις Γεωργιάδης
